Przed kilkoma laty ukazał się II tom pomnikowej publikacji Galicja na józefińskiej mapie topograficznej 1779 – 1783. Na jednej ze stron internetowych odnalazłem jej krótką charakterystykę: Mapa topograficzna Królestwa Galicji i Lodomerii powstała w latach 1779-1783. [1] Jest to kompletna, wielkoskalowa mapa Królestwa Galicji i Lodomerii, przygotowywana od 1775 r., sporządzona w latach 1779–1783 staraniem austriackiego Sztabu Generalnego Kwatermistrza. W polskim piśmiennictwie zwana jest zwyczajowo mapą Miega, od nazwiska kierującego większością prac oficera Sztabu, Friedricha von Miega. Początkowo utajniona ze względu na swoje znaczenie militarne, nigdy nie została wydana i pozostaje do dziś w rękopisie. [2]

To pierwsza chronologicznie tak szczegółowa mapa zarówno Szczepanowa, Wokowic, Łęk jak i Borzęcina. Jest cennym źródłem informacji służącym do poznania historii m.in. miejscowości wchodzących w skład obecnego dekanatu szczepanowskiego. Każda miejscowość dodatkowo opatrzona jest opisem uwzględniającym wojskową charakterystykę prezentowanego terenu. Parafie wchodzące w skład dzisiejszego dekanatu szczepanowskiego dostały się pod panowanie austriackie w wyniku I rozbioru Polski w 1772 r. Zawarte w opisowej części mapy informacje opracowane zostały przez specjalistów wojskowych podług określonych kryteriów. Informacje te cytuję poniżej expressis verbis. Ponieważ część danych powtarza się, zastosowałem uproszczenia celem łatwiejszego zrozumienia informacji, gdyż artykuł ma charakter popularyzatorski. Część opisowa znajduje się na stronach 175- 178 wspomnianej wyżej książki.

32. SZCZEPANÓW

Odległości: Mokrzyska ¼ [3], Bucze ¼ , Przyborów ¾ , Łęki albo Łąki ½, Sterkowiec ½, Dziekanów ½ [4], Jadowniki ¾ Brzezowiec 1.
Solidne budowle: Solidny kościół z murem wokół cmentarza.
Wody: Tutejsze małe stawy są bez znaczenia.
Lasy: Las w kierunku Dziekanowa, Łężycza [6] i Jadownik składa się z ze średniopiennych sosen, które jednak w pobliżu wspomnianych wsi zmieniają się w zarośla; przez las ten można w wielu miejscach przedostać się pojedynczo konno, również poza drogami.
Łąki i bagna: Dolina, którą przebiega droga do Przyborowa, nie można poza tą drogą nigdzie przekroczyć konno, a poza ścieżką także nigdzie pieszo; ta natomiast między cegielnią a folwarkiem Słotwina to samo bagno, nie do przejścia.
Drogi: ta z [Nowego] Wiśnicza która łączy się z nią w tej wsi, na polach podłoże piaszczyste, jak wszystkie drogi tej okolicy, w lesie jednak jest ona naprawdę w dobrym stanie, co jest do powiedzenia o tej samej w kierunku Przyborowa, (…) droga do Tarnowa ma całkowicie podłoże piaszczyste.
Góry: Wieś leży, rozproszona, na grzbiecie i jego stokach.
Uwagi: Kościół jest wybudowany solidnie i jest otoczony bardzo niskim i kiepskim murem wokół cmentarza [5]; oba [kościół i cmentarz] są zdominowane z bardzo bliska i dokładnie; zatem kościół potraktowany samodzielnie nie nadawałby się do użycia dla celów wojskowych; gdyby jednak chcieć w nadarzającej się sytuacji wykorzystać cały grzbiet między Dziekanowem a Mokrzyskami, to mogłaby ta pozycja dać wiele korzyści: poza tym, że grzbiet szczepanowski jest najwyższy w okolicy, to korpus, który zajmie tu stanowiska, zabezpiecza jeszcze dwie drogi idące do Dąbrowy [Tarnowskiej], mianowicie z Wiśnicza i Bochni; jeśli wyrąbano by las w kierunku Brzezowca i Dziekanowa i obsadzono to miejsce lekkimi oddziałami, to nieprzyjaciel, z powodu mokradeł między cegielnią a folwarkiem Słotwiną, nie będzie w stanie podjąć ataku skądkolwiek, jak tylko od strony Mokrzysk; wysunąwszy front naprzód aż do dwóch krzyży powyżej Mokrzysk; tak że lewe skrzydło oparłoby się o las, a prawe w ten sposób o grząską dolinę, że tworzyłoby flankę, to jest jasne, że mały korpus może tutaj powstrzymywać posuwanie nawet najsilniejszej armii, ponieważ dobrze użyta artyleria nie da jej ani czasu, ani miejsca, by przemaszerować; aby uniemożliwić obejście od strony Łężcza i Dziekanowa, byłoby konieczne umocnienie niewielkimi dziełami obronnymi i obsadzenie lekkimi oddziałami wzgórz nad Dziekanowem oraz w kierunku Sterkowca i Wokowic aż do krzyża, obok którego biegną ścieżki do Łęk i Wokowic.

38. WOKOWICE

Odległości: Szczepanów ½. Łąki albo Łęki przylegają, Bielcza ¾, Sterkowiec przylega.
Wody: Jak nr 39.
Łąki i bagna: na Łąkach są liczne miejsca grząskie, które częściowo nigdy nie wysychają.
Drogi: Wszystkie drogi mają podłożę piaszczyste. Góry: Leżą całkowicie na równinie i jest zdominowana przez łagodnie opadające z okolicy Szczepanowa wzgórze.

39.ŁĄKI albo ŁĘKI [7]

Odległości: Przyborów przylega, Borzęcin1 ½, Wokowice przylegają, Szczepanów ¾.
Wody: Uszwica, albo strumień Glinik, ma przeważnie między 30 a 40 kroków szerokości, płynie całkowicie między wysokimi zarośniętymi brzegami i nie może być przekroczona konno poza tutejszym mostem i wskazanymi drogami; pozostałe strumienie w tutejszej okolicy są również całkiem grząskie.
Lasy: Las w kierunku Mokrzysk i Bucza składa się z sosen które nie są bardzo gęste , i można go w wielu miejscach sforsować pojedynczo konno nawet poza drogami.
Drogi: Wszystkie drogi maja podłoże piaszczyste.
Góry: Leży całkowicie na równinie i jest zdominowana przez łagodnie opadające z okolicy Szczepanowa wzgórza. Łąki i bagna. Na łąkach są liczne miejsca grząskie, które częściowo nigdy nie wysychają.

Lucjan Kołodziejski

Przypisy:

1. Galicja na józefińskiej mapie topograficznej 1779 - 1783, tom 2, część A i B, red. W. Bukowski, B. Dybaś, Z. Noga, Kraków 2013.
2. http://www.iaepan.edu.pl/galicja/
3. Jednostka miary długości w tamtych czasach była mila pocztowa austriacka licząca 7585,6 m.
4. Dziekanów stanowi obecnie część miejscowości Sterkowiec.
5. Ówczesny cmentarz parafialny znajdował się bezpośrednio wokół cmentarza (raczej kościoła). Było to wówczas powszechną na tym terenie normą.
6. Łężcza stanowi obecnie część Sterkowca.
7. Łąki to obecnie wieś Łęki w gminie Borzęcin.

comments powered by Disqus

Uwagi, opinie i komentarze prosze przesylac na adres portal.brzesko.ws@gmail.com