Oskar Mareczek
(Magdalena Bernacka)
2019-05-16
Oskar Mareczek
Oskar Mareczek urodził się 22 października 1894 roku w Brzesku. Był synem Karola Marečka – Czecha urodzonego w 1866 roku w Pradze, oficera armii austriackiej i urzędnika browaru w Okocimiu. Matka Emma (1874-1956) była córką Michała Rossknechta (1846 – 1912) pochodzącego z Bawarii, dyrektora browaru w Okocimiu i zarządcy majątku jego wuja Jana Ewangelisty Götza, więcej ». Jedna z sióstr Emmy – Jadwiga wyszła za mąż za prof. Eugeniusza Romera, geografa pracującego na Uniwersytecie we Lwowie. Młodszy brat Oskara, Jan (1897 – 1940) roku był majorem Wojska Polskiego. W 1939 roku został aresztowany przez Sowietów, więziony we Lwowie w więzieniu o ponurej sławie zwanym Brygidki i w nieznanym dotychczas miejscu zamordowany. Jego nazwisko znajduje się na ukraińskiej liście katyńskiej.
Szkołę realną w Tarnowie Oskar ukończył egzaminem maturalnym w 1913 r. W październiku tegoż roku rozpoczął studia w Akademii Górniczej w Leoben. Należał tam do Czytelni Polskiej (imię piwne „Głodomór”) i Polskiej Drużyny Strzeleckiej. „Skok przez skórę” dnia 7 grudnia 1913 roku, w trakcie którego został przyjęty do stanu górniczego, przypadł na uroczyste obchody 35-lecia istnienia Czytelni Polskiej Akademików Górniczych w Leoben. Po pierwszym roku akademickim wybuchła Wielka Wojna i Oskar w sierpniu 1914 roku jako szeregowy Drużyny Strzeleckiej w Drohobyczu zaciągnął się do polskich legionów, w których służył do października 1914 roku. 20 czerwca 1915 roku został powołany do wojska austriackiego. W czasie tzw. służby jednorocznej ukończył szkołę oficerską w Opawie. Walczył 3 miesiące na froncie rosyjskim i 9 miesięcy na froncie włoskim. W czasie I wojny dwukrotnie ranny (10.09.1916 oraz 30.08.1917).
W ostatnich dniach wojny, gdy rozpadała się monarchia c.k., 1 listopada 1918 r. wstąpił ochotniczo do tworzącego się Wojska Polskiego, przyjęty w stopniu podporucznika do Legii oficerskiej w Przemyślu. Do 10 stycznia 1919 roku służył jako dowódca kompanii w IV Batalionie Strzelców w Chyrowie biorąc udział w walkach z Ukraińcami, kolejny raz ranny 24 kwietnia 1919 r. Następnie od 15 maja 1919 r. przydzielony do 8. Pułku Piechoty Legionów. Podczas służby w wojsku musiał wystarać się o kilka urlopów szkolnych dla kontynuowania studiów górniczych, gdyż w październiku 1919 roku udało mu się po ukończeniu 6 semestrów w Leoben zdać pomyślnie pierwszy państwowy egzamin inżynierski.
W czasie walk z bolszewikami nad Dźwiną ranny 12 stycznia 1920 r., 10 czerwca 1920 r. powrócił do 8. Pułku L.P. na front biorąc udział w powstrzymywaniu natarcia Armii Konnej Budionnego nad Słuczą i pod Zwiahlem. Tam 30 czerwca 1920 roku dostał się do niewoli bolszewickiej, z której po 3 miesiącach udało mu się uciec w okolicach Żytomierza meldując się dnia 4 października 1920 roku w sztabie 13. Dywizji Piechoty. Po powrocie z niewoli zdemobilizowany (bezterminowo urlopowany) z kadry 8 p.p. leg. dnia 30 listopada 1920 r. W styczniu 1921 mianowany porucznikiem WP. Za obronę Przemyśla i Ziemi przemyskiej w dniach 1 listopada 1918 r do 16 maja 1919 r. otrzymał odznakę „Gwiazda Przemyśla” nadaną 11 kwietnia 1920 roku (nr 2887). Za zasługi w walkach o niepodległość Polski odznaczony Krzyżem Walecznych – „Na polu chwały” rok 1920, nadanym rozkazem 2 Armii 1815/20, nr legitymacji 5906.
W 1921 roku kontynuował studia w Leoben uzyskując 16 marca 1922 roku drugi stopień inżyniera. Dyplom nostryfikował w Akademii Górniczej 27 stycznia 1930 roku. W sierpniu i wrześniu 1921 roku odbył praktykę wakacyjną na kopalni „Wiktor” w Milowicach.
Inżynier Oskar Mareczek całe swoje życie zawodowe związał z Zagłębiem Dąbrowskim. 1 kwietnia 1922 roku został zatrudniony w największym wówczas w Zagłębiu Towarzystwie Kopalń i Zakładów Hutniczych Sosnowieckich. W Towarzystwie tym szczególną rolę odegrali dwaj inżynierowie: dyrektor kopalń Stanisław Stratilatto – mądry wychowawca młodych inżynierów (książka „Od Niwki do Genewy”), w 1915 roku założyciel prywatnej szkoły realnej w Niwce, (jego syn również rozpoczął studia w Leoben, lecz nie ukończył ich) oraz dyrektor zakładów cynkowych Stanisław Gadomski. Początkowo do 31 marca 1923 roku młody inżynier zdobywał doświadczenie na stanowisku sztygara w kopalni „Wiktor” w Milowicach. W okresie 1.04.1923 – 31.12.1927 pełnił funkcję pomocnika zawiadowcy kopalni „Modrzejów” w Modrzejowie, a w okresie 1.01.1928-30.09.1928 wrócił na kopalnię „Wiktor” już jako pomocnik zawiadowcy. 1 października 1928 roku powierzono mu obowiązki zawiadowcy kopalni „Mortimer” i „Klimontów II”, które pełnił do 31 marca 1933 roku.
Po dużej reorganizacji Towarzystwa wynikającej z kryzysu gospodarczego, kiedy to rozwiązano umowy o pracę z kadrą zarządzającą, 1 maja 1933 roku inż. Oskar Mareczek został zatrudniony jako zastępca kierownika ruchu kopalni „Mortimer”, 7 listopada 1934 roku mianowany na pomocnika kierownika kopalni „Milowice”. Wreszcie od 20 lipca 1935 roku do 4 września 1939 r. był zawiadowcą kopalni „Niwka –Modrzejów”. W latach 1930-32 zastępca członka zarządu dąbrowskiego Koła Stowarzyszenia Polskich Inżynierów Górniczych i Hutniczych.
Inżynier Oskar Mareczek był bardzo solidnym i odpowiedzialnym pracownikiem. Świadczą o tym dokumenty przechowywane w archiwum rodzinnym - podziękowania za zaangażowanie w pracy zawodowej i pełen poświęcenia udział w akcjach ratowniczych na terenie kopalń Towarzystwa.
Zgodnie z panującym wtedy obyczajem włączał się aktywnie w działalność społeczną mającą na celu poprawę warunków bytu powierzonych mu pracowników. Był działaczem, a przez pewien okres prezesem Okręgowej Spółdzielni Spożywców „Społem” w Niwce. Spółdzielczość wówczas była nie tylko działalnością gospodarczą, ale także patriotyczną. Przyświecało jej bowiem hasło - „Budujemy potęgę gospodarczą Polski”.
Żonaty z Janiną Roth (1898-1976). Z tego związku pochodzi syn dr medycyny Stefan Mareczek.
W czasie okupacji niemieckiej inżynier Oskar Mareczek pozostał w pełni wierny wartościom zaszczepionym w domu rodzinnym jak i ideałom obranym w Czytelni Polskiej i Legionach. Nie skorzystał z pokusy podpisania Volkslisty ze względu na pochodzenie niemieckie ze strony matki. Za upartą polskość zdegradowano go do sztygara, oraz przeniesiono z zajmowanego dotąd służbowego mieszkania zawiadowcy kopalni do zwykłego „familoka”. Przez cały okres wojny zjeżdżał z górnikami do kopalń „Niwka - Modrzejów” potem „Klimontów”. Uważał, że jako członek kadry zarządzającej musi z górnikami pozostać, choć wielu inżynierów wyjechało do Generalnej Guberni z obawy przed represjami ze strony okupanta.
Dziewiątego lutego 1945 roku pełnomocnik Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów dla Spraw Gospodarki na Zagłębie Dąbrowskie (z nadania rządu Osóbki-Morawskiego) powierzył inż. Oskarowi Mareczkowi obowiązki tymczasowego dyrektora kopalni „Niwka” w Niwce. Zginął śmiercią tragiczną w drodze do pracy dnia 14 marca 1945 roku, w bliskim sąsiedztwie domu, w którym mieszkał wraz z rodziną, zastrzelony przez nieznanych sprawców, w pierwszych dniach po oswobodzeniu ziemi sosnowieckiej od hitlerowskiego najeźdźcy. Sprawa śmierci inż. Oskara Mareczka, pomimo starań rodziny nigdy nie została wyjaśniona. Śledztwo szybko zakończono z powodu „niewykrycia sprawcy”.
Inżynier Oskar Mareczek był wielkim patriotą polskim, chociaż jego rodzina pochodziła z Bawarii i Czech. Był wychowany w atmosferze lojalności do kraju zamieszkania. Dziadek Michał Rossknecht, który do Brzeska sprowadził się 1862 r., miał powtarzać swoim dzieciom,: „jecie polski chleb, to jesteście Polakami”.
Biografia powstała głównie dzięki biogramowi opracowanemu przez dr Annę Mareczek w oparciu o dokumenty zawodowe, książeczkę wojskową zachowane w archiwum rodziny Mareczek.
Magdalena Bernacka
Od admina: Autorka artykułu jest lekarką z Katowic. Pisze książkę o przyjaciołach jej dziadka inż. górniczego Stefana Łukasiewicza (1892-1945) - absolwentach Akademii Górniczej w Leoben (*), która ma być wydana na stulecie AGH w Krakowie w tym roku.
(*) Leoben – miasto powiatowe w środkowej Austrii. W mieście działa uniwersytet (Montanuniversität Leoben), założony w 1840 początkowo jako wyższa szkoła górnicza, później przekształcona w uniwersytet. W XIX wieku była to uczelnia o wysokim prestiżu i studiowało tam wielu wybitnych polskich inżynierów.
|