Droga życiowa mjr. Mariana Tracza ze Lwowa, poprzez Rumunię, Palestynę i Anglię do Brzeska.
(Zbigniew Stós)
2019-06-15
Droga życiowa mjr. Mariana Tracza ze Lwowa, poprzez Rumunię, Palestynę i Anglię do Brzeska. Marian Florian Tracz urodził się w dniu 16 sierpnia 1894 roku we Lwowie w rodzinie Jana i Gertrudy de domo Paff. Do szkoły powszechnej i wydziałowej chodził we Lwowie. Egzamin dojrzałości zdał w 1913 r., po ukończeniu nauki w Państwowym Seminarium Nauczycielskim. Od początku roku 1913 (jeszcze jako uczeń seminarium) do wybuchu wojny światowej był członkiem Związku Strzeleckiego, organizacji niepodległościowej, gdzie przeszedł przeszkolenie szeregowca. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości był w tym Związku wykładowcą i instruktorem (społecznie). Od czerwca do września 1914 roku pracował jako urzędnik kontraktowy w biurze C.K. Prokuratorii Skarbowej we Lwowie. W dniu 16.VIII.1914 r. został wcielony do 41 pułku armii austriackiej i wysłany na Węgry. W pułku tym walczył w 13 kompanii na froncie włoskim pod Gorycją. Tam też się rozchorował i został odesłany do szpitala we Fiume. Po wyzdrowieniu został przeniesiony w dniu 28.XII.1916 r. do 19 pułku strzelców, z którego to pułku został wysłany do Szkoły Oficerów Rezerwy XI Korpusu w Jägerndorfie, którą ukończył z odznaczeniem. Po ukończeniu szkoły oficerskiej w maju 1917 r. z 3 komp. marszową 19 pułku strzelców odszedł w pole na front rosyjski. Tam też przechodzi kolejne szkolenie w 54 dywizji piechoty niemieckiej i pełni służbę, kolejno w kompanii 2,4 i 5-tej oraz kompanii technicznej. Służąc w armii austriackiej, czyni nieudane starania przejścia do Legionów Polskich. W czerwcu 1918 roku zostaje mianowany chorążym (Fährich). W listopadzie 1918 roku wraca wraz z resztkami 19 pułku z Mogilna nad Dnieprem w kierunku Lwowa. Rozbrojony w Brzeżanach przez Ukraińców, jako Polak został aresztowany. Dzięki pomocy sekretarki komendanta miasta Brzeżan, udaje mu się uciec. Do Lwowa dociera w dniu 21.XI.1918 r. w czasie końcowej fazy walk w mieście. Przekradając się na stronę polską z zamiarem wzięcia udziału w walkach, zostaje dwukrotnie aresztowany i tylko dzięki dobrej znajomości j. rosyjskiego uwalnia się z rąk Ukraińców. Po oswobodzeniu Lwowa zgłasza się w dniu 22.XI.1918 r. w komendzie miasta do służby czynnej. W dniu 12.XII.1918 r. zostaje wcielony do 30. p. piechoty im. Jana Sobieskiego, gdzie składa pierwszą polską przysięgę wojskową. W szeregach tego pułku bierze udział w walkach w obronie Lwowa. W dniu 28.XII.1918 r. zostaje przeniesiony do Lwowskiej Legii Oficerskiej, w której jako szeregowiec walczy w dalszym ciągu pod Lwowem. W grudniu 1918 r. zostaje awansowany z chorążego na podporucznika. W dniu 19.I.1919 r. zostaje przeniesiony do Detachment (pododdziału) rotmistrza Abrahama, przy Dywizji pułkownika Sikorskiego, w którym to oddziale walczy pod Bartatowem, Gródkiem Jagielońskim, Glinną Nawarją i bierze udział w ofensywie na Wschód, docierając do Kopczyńca a następnie do Złoczowa. Po rozwiązaniu Detachment rtm. Abrahama w Olejowie zostaje przeniesiony w dniu 18.VII.1919 r. do Obozu Ćwiczebnego 6 Armii, gdzie służy jako dowódca plutonu i adiutant. Z tym oddziałem bierze udział w walkach odwrotowych w czasie najazdu bolszewików w roku 1920. W dniu 26.II.1921 r. zostaje mianowany porucznikiem. W dniu 17.IV.1921 r. zostaje udekorowany we Lwowie orderem "Virtuti Militari" (nr 3005) i "Krzyżem Walecznych" przez generała broni Tadeusza Rozwadowskiego za "obronę Lwowa i Kresów wschodnich". W kwietniu 1920 r. zostaje wezwany przez mjr. Abrahama na Śląsk, gdzie toczą się walki powstańcze - wyjechać jednak nie mógł, bo sprzeciwiał się temu komendant Obozu Ćwiczebnego. Dnia 10.V.1921 roku po likwidacji obozu ćwiczebnego zostaje przeniesiony do 40 pp. (pułku piechoty). Wykorzystując zaistniałą sytuacje, wyjeżdża na Śląsk i oddaje się do dyspozycji mjr. Abrahama. Jak się okazało, ze względu na utrudnienia komisji alianckiej nie może przedostać się na stronę objętą powstaniem. Wraca więc do 40 pp., gdzie pełni do dnia 14.IV. 1930 r. kolejno służbę jako dowódca kompanii karabinów maszynowych, adiutanta pułku i baonu oraz pow. kmdt. p.w. (powiatowy komendant przysposobienia wojskowego). W dniu 18.XII.1924 roku zostaje mianowany kapitanem. W roku 1925 przechodzi przeszkolenie w C.S.S. Toruń (Centralna Szkoła Strzelnicza) jako dowódca kompanii karabinów maszynowych. W dniu 14.IV.1930 r. zostaje przeniesiony do DOK.VI (Dowództwo Okręgu Korpusu), gdzie pełni kolejno funkcję referenta i kierownika referatu mobilizacyjnego a następnie( od dnia 1.XII.1936 r.) kierownika do spraw dyscyplinarnych i honorowych w Samodzielnym Referacie Personalnym. Na stanowisku tym pracuje do wybuchu II wojny Światowej. W dniu 10.III.1938 r. zostaje mianowany majorem. W czasie swojej służby w okresie II RP otrzymał, poza wymienionymi wcześniej Krzyżem Virtuti Militari kl. V i Krzyża Walecznych, następujące odznaczenia: Złoty Krzyż Zasługi, Srebrny Krzyż Zasługi, Medal za Wojnę 1918-1921 i Medal Dziesięciolecia, Brązowy Medal za Długoletnią Służbę (10 lat), Srebrny Medal za Długoletnią Służbę (20 lat). Poza granicami Polski Major Marian Tracz na początku września 1939 r. był komendantem Kwatery Głównej gen. Sosnowskiego, a w dniu 18.IX.1939 r. przekroczył granicę polsko-rumuńską i został internowany. W dniach 10.II.1940-30.X.1940 r. służył przy attache Wojskowym w Bukareszcie jako referent Komisji Poborowej. W dniu 2.XI.1940 r. wyjechał do Palestyny gdzie do dnia 30.IV.1941 roku przebywał w ośrodku uchodźców cywilnych w Jerozolimie. W dniu 1.V.1941 r. został przyjęty do Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie, w którym służył do dnia 24.VIII.1947 roku. Zgodnie z formularzem, jaki wypełnił po przyjeździe do Polski w 1948 roku, w czasie swego pobytu w Palestynie pełnił kolejno następujące funkcje: 1.V.1941-X.1942 - w Ośrodku Zapasowym Samodzielnej Brygady Karpackiej - kolejno jako: oficer stacji Zborna, szef Oddziału I; 11.XI.1942-30.IV.1943 - w Komendanturze Kwatery Głównej 6. Dywizji Piechoty; 1.V.1943-15.X.1943 - w Dowództwie Bazy i Etapów Amunicji przy Komendanturze Kwatery Głównej; 15.X.1943-10.XII.1943 - Z-ca Komendanta miasta Jerozolimy; 12.XII.1943-18.II.1944 - Komendant Placu Kair w Egipcie; 20.II-1944-16.V.1944 - w Referacie Organizacyjnym Dowództwa Jednostki Terytorialnej Palestyna; 20.V.1944-10.VIII.1947 - w Komendanturze Kwatery Głównej Dowództwa Jednostek Wojskowych na Środkowym Wschodzie - jako Komendant Kwatery Głównej; 10.VIII.1947-24.VIII.1947 na stanie Ośrodka Rezerwy Oficerów J.W.Ś.W (Jednostek Wojska na Środkowym Wschodzie). W dniu 25.VIII.1947 roku został wysłany do Wielkiej Brytanii, gdzie przebywał w obozach wojskowych w dniach 4.IX.1947-3.II.1948 r. W dniu 4.II.1948 r. został przyjęty do P.K.P.R (Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia). W dniu 20.II.1948 r. zgłosił chęć powrotu do Polski. Anglię opuścił w dniu 4.VI.1948 r. i przypłynął statkiem do Gdyni w dniu 9.VI.1948 r., by kilka dni później przyjechać do Brzeska, gdzie mieszkała już jego żona Józefa i matka Gertuda, uciekinierki ze Lwowa. więcej » Opracował Zbigniew Stós Piśmiennictwo: [1] Kwestionariusz, syg. CAW I.482.20-1464; [2] Arkusz Ewidencji Personalnej, RKU Bochnia, CAW II.56.6797.
|