Brzesko. Ze studiów nad rozwojem przestrzennym miasta lokacyjnego  (Rafał Malik)  2020-10-05

Rafał Malik Brzesko. Ze studiów nad rozwojem przestrzennym miasta lokacyjnego Brzesko - from the studies on spatial development of a founded town
Brzesko - to niewielkie dziś miasteczko w województwie małopolskim, powiecie brzeskim, położone na Pogórzu Wiśnickim, nad rzeką Uszwicą. Najstarsze, nieliczne ślady pobytu grup pradziejowych zbieraczy i myśliwych na terenie obecnej gminy Brzesko pochodzą z epoki mezolitu (8300--4500& p.n.e.). Charakterystyczne wyroby krzemienne są pozostałością gromad, dla których eksploatacja zasobów lasu stanowiła podstawę pierwotnej gospodarki. Właściwy rozwój osadnictwa i trwałe zasiedlenie szczególnie południowej, leżącej na Pogórzu części gminy nastąpiło w początkach neolitu. W połowie V tysiąclecia p.n.e. na teren żyznych gleb Podkarpacia przybyły zza Karpat gromady pierwotnych rolników i hodowców. Liczne pozostałości osad w ostatnich latach odkryto na terenie Okocimia, Poręby Spytkowskiej i Jasienia, a także dalej na południe, na terenie Biesiadek, Lewniowej i Gosprzydowej w gminie Gnojnik. Liczne stanowiska wczesnorolniczych kultur o południowym rodowodzie dostarczyły wielu odkryć kamiennych narzędzi i charakterystycznych naczyń. Wielość odkryć czyni w tej chwili okolice Brzeska jednym z ważniejszych ośrodków cywilizacji wczesnorolniczej na ziemiach polskich. W późniejszych stuleciach neolitu na ten teren przybyła ludność kultury pucharów lejkowatych, która wprowadziła nowe sposoby uprawy ziemi z zastosowaniem sprzężajnej orki. Wyjałowienie ziemi w warunkach prymitywnego rolnictwa było główną przyczyną poważnego kryzysu osadnictwa w epoce brązu (1700-800 p.n.e.) oraz pierwszych stuleciach epoki żelaza. Centrum osadnictwa tych czasów stanowiła rozległa Kotlina Zakliczyńska, skąd tylko sporadycznie penetrowano środowisko lasów Pogórza więcej »		Brzesko - is today a small town in the Lesser Po-land Voivodship, in Brzesko district, located in theWiśnicz Foothills on the Uszwica River. The oldest rare traces of the presence of prehi-storic hunters and gatherers in the area of the pre-sent-day Brzesko district come from  the Mesoli-thic Epoch (8300-4500 B.C.) Characteristic flint objects are the remnants of groups for whom forest exploitation constituted the basis of their primitive economy. Prope development of settlement andpermanent settling especially of the southern partof the district, located in the foothills, took place atthe beginning of the Neolithic. In the middle of the5th millennium B.C., groups of primitive farmers and cattle breeders arrived from over the Carpathian Mountains to the settle on the fertile soil of Eastern Carpathians. Numerous settlement relics have recently been found in the area of Okocim, Poreba Spytkowska and Jasien, as well as further south in the area of Biesiadki, Lewniowa and Gosprzydowa in the Gnojnik district. Numerous sites of early agricultural cultures of southern origin provided manyfinds of stone tools and characteristic pottery. Thenumber of finds has made the area of Brzesko oneof more significant centres of early agricultural civilization in the area of Poland. In the later centuries of the Neolithic, the people of the Funnel Beaker culture arrived in this area, who introduced new ways of soil cultivation with the use of animal drawn ploughs. Therefore, making the soil barren was the main reason of a serious settlement crisis in the Bronze Age (1700-800 B.C.) and the first centuries of the Iron Age. In those times, the settlement centre was the vast Zakliczyn Valley from which the forests in the foothills were only sporadically pene-trated. więcej »

źródło: Rafał Malik, "Wiadomości Konserwatorskie - Journal of Heritage Conservation, 24/2008