Przystanek osobowy Sterkowiec
(Władysław Kurtyka)
2021-01-06
Przystanek osobowy Sterkowiec
W nawiązaniu do informacji "Budowa nowego dworca kolejowego w Sterkowcu - fotoreportaż", pozwalam sobie zamieścić (dzięki uprzejmości autora) fragment książki Władysława Kurtyki "Biadoliny – stacja kolei galicyjskiej", wydanej w lutym 2017r., więcej », w którym autor pisze na temat przystanku osobowego w Sterkowcu. Władysław Kurtyka w słowie wstępnym do swojego opracowania nadmienił, że przebijał się z trudnościami przez archiwa państwowe, tu cytuję: "Nadmienić tylko pragnę,że wielkim wyzwaniem było dotarcie do archiwalnych źródeł. W archiwach państwowych w Tarnowie, Bochni, Krakowie, Sosnowcu, Spytkowicach, na pytanie o dokumenty, które mogłyby przybliżyć bliższą i dalszą przeszłość tej stacji (Biadoliny - przypis Zb. Stós) słyszałem jedynie - brak danych, nie dysponujemy dokumentacja dotycząca tej stacji, nie posiadamy żadnych dokumentów".
Zbigniew Stós
Na wzmiankę zasługuje również przystanek osobowy Sterkowiec. Leży on na szlaku Biadoliny - Brzesko Okocim w kilometrze 56.059 linii kolejowej licząc od Krakowa Głównego. Mimo przebiegającej przez Sterowiec[1] linii kolejowej, pociągi się nie zatrzymywały, a ludzie musieli chodzić do odległych o 6 km Biadolin lub 7 km Brzeska. W 1928 r. wybudowano przystanek i uzyskano zezwolenia na zatrzymywanie się pociągów - to właśnie w dużym stopniu zaważyło na dalszym rozwoju wsi. Tym, co w późniejszych latach wyróżnia Sterkowiec spośród innych okolicznych wsi jest właśnie ten przystanek kolejowy, dzięki któremu jego mieszkańcy, ale też sąsiednich Maszkienic, Wokowic, Łęk i Szczepanowa mają połączenie z szerokim światem.
Podczas II wojny światowej Sterkowiec [...] znalazł się na linii frontu. Samoloty niemieckie zbombardowały transporty ewakuacyjne w Brzesku - Słotwinie. Głównym obiektem ostrzału pokładowej broni maszynowej stały się transporty ewakuacyjne, stojące na stacjach kolejowych Słotwina – Brzesko, Sterkowiec i Biadoliny. Ofiarą tych nalotów na terenie powiatu brzeskiego padło wówczas około 200 zabitych i 500 rannych spośród ludności cywilnej, ponadto uległa zniszczeniu znaczna ilość budynków gospodarczych i taboru kolejowego. 7 września do wsi wkroczyli okupanci. [...]
Wycofujące się wojska niemieckie 18.I.1945, zniszczyły infrastrukturę: tory kolejowe, przystanek kolejowy, mosty- przy pomocy materiałów wybuchowych ścięto słupy telegraficzne, co 10 –15 metrów wysadzono tory, zniszczono budynki dróżników (ocalał tylko jeden w lesie w kierunku na Brzesko - opuszczony w połowie lat 90-tych XX wieku, popadał w ruinę i został rozebrany ostatecznie w październiku 2004 roku), oraz przepusty i mosty kolejowe.
Niemcy[2] wycofując się w styczniu 1945 r. zniszczyli mosty na Dunajcu i Białej. Zdewastowane zostały urządzenia zabezpieczenia ruchu (na wszystkich stacjach od Czarnej Tarnowskiej do Krakowa, czyli na odcinku przebiegającym przez obszar wyzwolony w styczniu 1945 r. urządzenia zostały zniszczone w 50%. Mosty zostały odbudowane przez Rosjan jako prowizoryczne, a przywracanie ruchu na linii łączono z pospieszną adaptacją układów torowych (tor normalny zmieniono na szeroki).
Pierwsze lata powojenne (1946- 1949) to odbudowa linii i przywrócenie jej do stanu poprzedniego. W 1947 r. zbudowano stałe przęsła mostu na Dunajcu na torze prawym (tor nr.1), a w 1949 r. na torze lewym. W 1948 r. odbudowano most na rzece Białej. Do 1949 r. przywrócono tor o normalnym rozstawie.
W dniu 20 stycznia (niedziela) 1945 roku jednostki 60 Armii 1 Frontu Ukraińskiego wyzwoliły Sterkowiec, Wokowice oraz inne miejscowości powiatu brzeskiego. Miejscowości te zostały opuszczone, prawie bez żadnych walk, przez niemieckie jednostki osłonowe wchodzące w skład XVII armii.
Wkraczające wojska radzieckie wraz z mieszkańcami natychmiast przystąpiły do usuwania szkód. W Sterowcu stacjonowała kompania inżynieryjna wojsk radzieckich, która za zadanie miała naprawę i przebudowę (poszerzenie torów do standardów radzieckich) linii kolejowej. Mieszkańcy przy pomocy wszelkich dostępnych środków naprawiali wraz z żołnierzami uszkodzenia. Przepusty kolejowe tymczasowo zasypano ziemią – tak aby pociągi z zaopatrzeniem na front mogły jechać dalej, odgruzowano zniszczony budynek stacyjny. Odbudowano także most kolejowy na rzece Uszwicy, który został wysadzony przez niemieckich saperów. W późniejszym czasie na miejscu zniszczonego budynku stacyjnego powstał barak z blachy falistej, który spełniał swoją funkcję aż do końca lat 70.
Co wiemy o przystanku osobowym w Sterkowcu sprzed modernizacji linii kolejowej. Usytuowany był w km 56,059. Na przystanku znajdowały się dwa perony zewnętrzne, naprzeciwległe, niskie o długości ok. 220m i szerokości od 2,5m do 3,50m. Dojście do peronów odbywa się z przejazdu kat. A w km 56,087. Na peronie nr 1 były 3 wiaty, na peronie nr 2 - 2 sztuki wiat. Budynek nowego dworca w Sterkowcu został wybudowany bardzo szybko. Jak doszło do jego budowy? Pod koniec lat 70-tych ubiegłego wieku, okoliczna ludności zaczęła upominać się u władz kolejowych o wybudowanie nowego dworca w Sterkowcu. Stary barak urągał estetyce i nie spełniał podstawowych funkcji dworca.
Władze kolejowe pod naporem monitów ludności ugięły się. Zgodziły się na budowę nowego budynku z zastrzeżeniem, że wkład pieniężny ludności wynieść musi 70%, a resztę dołoży kolej.
Tutaj ujawniło się zdeterminowanie i ofiarność społeczeństwa. Spontanicznie utworzyły się trzyosobowe składy (trójki społeczne) ze wsi: Sterkowiec, Maszkienice, Jadowniki, Wokowice, Szczepanów, Przyborów, Łęki, które szły od domu, do domu zbierając pieniądze na budowę dworca.
Ludność chętnie włączyła się w akcje budowy nowoczesnego jak na ówczesne czasy dworca. Oprócz pieniędzy ofiarowano robociznę. Można śmiało powiedzieć, że dworzec ten został wybudowany w czynie społecznym. Powstał budynek o kubaturze 762,05 m³, gdzie miejsce znalazła kasa biletowa (już bez myszy), obszerna poczekalnia, kotłownia, ubikacja damska i męska, oraz pomieszczenie dla dróżnika przejazdowego, obsługującego przejazd w km 56,087. Nowy dworzec otwarto najprawdopodobniej w 1982 roku. Był to jeden z okazalszych dworców na linii od Rzeszowa do Krakowa.
Zatrudniono palaczy do pracy w kotłowni. Później w dobie szukania wszędzie oszczędności, palaczy zwolniono, a palenie w piecu c.o. powierzono kasjerom biletowym, a następnie palaczami byli dróżnicy przejazdowi.
Przy modernizacji linii kolejowej powstały plany wyburzenia dworca w Sterkowcu. Ludność zaczęła protestować, nie zgadzając się na wyburzenie budynku powstałego z ich pieniędzy i inicjatywy.
Co miała dać modernizacja przystanku osobowego w Sterkowcu? Przewidziano likwidację przejazdu w km 56,087 kategorii A, a miał powstać nowy przejazd kategorii B w km 56,102. Urządzenia sterujące zostaną zabudowane w kontenerze usytuowanym w okolicach przejazdu. W celu jego przebudowy przejazd ten został zamknięty dla ruchu kołowego od września do grudnia 2015 roku. Przebudowa objęła poszerzenie przejazdu. Wybudowanie ronda od strony północnej. Wymianę torowiska, podkładów oraz zainstalowanie nowoczesnej sygnalizacji świetlnej z opuszczanymi drągami.
Na p.o. Sterkowiec zaprojektowano wykonanie dwóch peronów jednokrawędziowych naprzemianległych. Dojście na perony odbywać się będzie z przejazdu w km 56,102. Perony będą położone w następujących kilometrażach: Peron nr 1, przy torze nr 1 – km 56,137 – 56,337; Peron nr 2, przy torze nr 2 – km 55,870 – 56,070. Perony zostaną wyposażone w: wiaty punktowe – 3 na każdym peronie, tablice z nazwą stacji, tablice z numerem peronu i toru, tablice z rozkładem jazdy, śmietniczki, pojemniki na piasek.
Na peronach przystanku osobowego projektuje się zabudowę systemu megafonowej informacji podróżnych składającego się z zestawów głośnikowych zawieszonych na słupach oświetleniowych oraz zestawów wzmacniaczy akustycznych. Przejazd kolejowy będzie objęty monitoringiem CCTV.
Przypisy
1. www. sterkowiec.republika.pl/, obecnie www.sterkowiec.pl/historia [Dostęp: 2021-01-06]
2. Waldemar Komorowski Tarnowski węzeł kolejowy...Rocznik Tarnowski, 1992 s.129
Władysław Kurtyka
|