Polska na Wystawie Powszechnej w Wiedniu 1873 r. (Cz.II)- listy Agatona Gillera
(Krzysztof Bogusz)
2021-09-09
Polska na Wystawie Powszechnej w Wiedniu 1873 r.
(Cz.II) - listy Agatona Gillera
W 1873 r. w Wiedniu odbyła się w Wystawa Powszechna. Udział polskich przedsiębiorców pochodzących z terenu zaborów, którzy wzięli udział w tym prestiżowym przedsięwzięciu opisywał Agaton Giller w dwu tomowym zbiorze listów zatytułowanym „Polska na Wystawie Powszechnej w Wiedniu 1873 r.”, wydanym we Lwowie w tym samym roku. Agaton Giller to polski dziennikarz i pisarz, konspirator i działacz, który życie poświęcił walce o wolność i niepodległość. Doświadczył wielu aresztowań i zsyłki na Syberię. Aktywnie działał na emigracji, a swoje przeżycia zawarł w bogatej twórczości pisarskiej i publicystycznej. Browary w Tenczynku, w Krakowie, w Okocimie T. 1-2, S.118-119 Jan Götz, właściciel dwóch browarów w Okocimie i w Krakowie, urządził bardzo pięknie i umiejętnie swoją wystawę. Piwo w beczułkach i w butelkach: marcowe, bok, leżak, a obok niego znajdują się materjały, z którego jest zrobione: jęczmień, słód i chmiel. Dołączona do tego biblioteka piwowarska niemiecka, - polskiej książki niema ani jednej, chociaż piśmiennictwo nasze posiada kilka cennych dziełek o piwowarstwie, o czem może pan Gotz nie wie. Bardzo pochwalamy umieszczenie na wystawie planu i trzech obrazków, dających wyobrażenie o tem jak wyglądał browar w Okocimie przed stu laty, jak na początku teraźniejszego wieku, i jak wygląda obecnie, a szczególniej też umieszczenie tablic statystycznych, które patrzącego objaśniają o ruchu i rozmiarach browaru i sile jego produkcyjnej. Z tablic tych wyjmujemy następujące liczby, świadczące o powiększającej się ilości wyrobu piwa. W roku 1870/71 w browarze okocimskim wyrobiono 51.600 wiader a w krakowskim p. Gotza 10.600 wiader. W roku 1871/72 okocimski browar dostarczył 65.000 wiader a krakowski 14.360 wiader. W roku 1872/73 liczby produkcji znacznie się podniosły, okocimski bowiem browar dostarczył już 82.000 wiader a krakowski 20.000 wiader. Powiększenie wyrobu wywołane zostało przez powiększenie się odbytu, jakoż piwa okocimskie rozszerzyło się po całej Galicji i otwarło już sobie drogę na Multany. Piwa polskie mogłyby znaczniejszy odbyt znaleźć w Rumuni i przy pewnem a wytrwałem staraniu. W tym celu musiał by jednak powstać browar gdzieś w okolicach Śniatyna, przy kolei, dla łatwości transportu. (...)
Grupa czwarta: pokarmy i napoje jako wyroby przemysłu. (T.2, s. 252)
Medale postępu udzielano tym przemysłowcom, którzy wynalazkami albo ulepszeniami przyczynili się do postępu przemysłu. - Göetz Jan z Okocima w Galicji, za piwo.
Nie będę wyliczał kto jakie rodzaje zbóż przedstawił, lecz wymienię nazwiska tych obywateli szlachty i włościan, którzy wzięli udział w zbiorowej wystawie obu towarzystw, zasłużyli bowiem na to przez starania, jakie łożyli na lepszą rolną, uprawę, której dobre skutki tu widzimy.
Nadesłali zboża, grochy, nasiona traw pp. (…) Ksawery Tomkiewicz z Dzierzaniny (T.1, s.103).
(...)
Szewcy polscy z zaboru austriackiego nie wystąpili licznie, ale za to dobrze przedstawili na wystawie. Mają się także znajdować na wystawie Koniecznego Kazimierza z Brzostka buty chłopskie; Syguarskiego Franciszka z Tarnowa buty do kontusza, i Witka Jakóba z Woli Dembińskiej chłopskie buty (T.1, s. 173).
(...)
...powrócić mi dzisiaj wypada do przedmiotów, jakie się znajdują w sali, w której umieszczono wyroby przemysłu domowego. (...) Panek Wilhelm z Brzeska (T.1, s. 189) linki i uździenicę, a pan Wiktor Kazimierz z Niebocka powroźnicze wyroby miał nadesłać.
(...)
Wystawa koni należy do tak zwanych czasowych wystaw. Cesarz otworzył ją dnia 18. września w obecności długo oczekiwanego króla włoskiego Wiktora Emanuela, którego ludność wiedeńska przyjmuje z niezwykłym entuzjazmem.
Oprócz koni Sefera baszy, odznacza się na tej wystawie 24 koni Juliusza hr. Dzieduszyckiego z Galicji, właściciela znakomitej stadniny. Ogierów i klacze do niej sprowadził Dzieduszycki z Arabii, do której przed laty umyślnie w tym celu podróżował.
Niemniej piękne od poprzednich są konie księcia Romana Sanguszki ze Sławuty, którego stadnina na Wołyniu słynie jako jedna z najpiękniejszych w Polsce. Jakób Romaszkan z Horodenki i Edmund Jastrzębski z Dębna z Galicji (T.II, s. 238-239) i odznaczyli się również jako wystawcy ślicznych koni.
Wiktor Emanuel oprócz konia, który mu darował Kościelski, zakupił od p. Jastrzębskiego trzy konie wschodniej rasy, a od Zimmermanna kupił trzy ogiery i cztery klacze arabskie.
Opracował: Krzysztof Bogusz
|