Uroczystości pogrzebowe Wincentego Cebuli, żołnierza BCh – Jadowniki, 9 września 2023
(bap)
2023-09-07
Uroczystości pogrzebowe Wincentego Cebuli, żołnierza BCh – Jadowniki, 9 września 2023
W Jadownikach (pow. brzeski) 9 września 2023 r. odbędą się uroczystości pogrzebowe Wincentego Cebuli, żołnierza Batalionów Chłopskich, zabitego przez Niemców za pomoc udzielaną Żydom zamkniętym w getcie.
Urodził się 28 września 1922 r. w Jadownikach w pow. brzeskim. Był synem Franciszka i Marii z domu Tyka. Podczas II wojny światowej wstąpił do działających w okolicach Brzeska Batalionów Chłopskich. Był zaangażowany w działalność grupy kierowanej przez Józefa Topolskiego „Szpaka”, dowódcę drużyny w miejscowej placówce BCh, która zajmowała się m.in. udzielaniem pomocy Żydom; także poprzez potajemne dostarczanie żywności na teren getta w Brzesku. Oprócz Topolskiego i Cebuli w tych działaniach uczestniczyli m.in. Józef Hudy, Stanisław Czarnecki, Wincenty Tyka, Jan Marmuł.
W styczniu 1944 r. w Jadownikach Niemcy zamordowali ojca Wincentego – Franciszka Cebulę. Prawdopodobnie również w styczniu 1944 r. Wincenty Cebula został postrzelony przez niemieckich żandarmów na ulicach Brzeska. Przetransportowano go do brzeskiego szpitala. Wszystko wskazuje na to, że tam amputowano mu lewą rękę, ale i tak nie udało się ocalić mu życia. Zmarł z odniesionych ran, względnie – jak wskazują notatki w materiałach archiwalnych – został przez Niemców odnaleziony i zamordowany.
Wincenty Cebula został anonimowo pogrzebany pod murem tzw. starego cmentarza parafialnego przy ul. Ogrodowej w Brzesku. W aktach śledztwa zapisano: „Cebula Wincenty, Tarnów Jadowniki (Brzesko), pomagał Żydom w getcie w Brzesku – dostarczał żywność w 1941 i 1942 roku. [...] za przerzucanie żywności do getta w Brzesku postrzelony a następnie rozstrzelany [...]”.
Prace poszukiwawcze IPN na cmentarzu parafialnym w Brzesku przeprowadzono w dniach 3-5 września 2018 r., w ramach śledztwa prokuratorskiego Oddziału IPN w Krakowie. Celem było odnalezienie szczątków trzech partyzantów powojennego podziemia niepodległościowego, poległych w walce z siłami komunistycznymi. Podczas prac natrafiono na szczątki ludzkie ułożone wzdłuż cmentarnego muru. Lewa kość ramieniowa była strzaskana i oddzielona od reszty szczątków. Zachowały się fragmenty gumowych opasek zaciskowych tamujących krwawienie.
Dzięki wskazaniom rodziny udało się powiązać odnalezione szczątki z wiedzą na temat działalności Wincentego Cebuli. Badania genetyczne potwierdziły, że pod murem cmentarnym odnaleziono jego szczątki.
Informację o jego identyfikacji ogłoszono podczas uroczystości w Pałacu Belwederskim w Warszawie 8 marca 2023 r.
Oprac. Krzysztof Pięciak źródło: krakow.ipn.gov.pl
|