Antoni Trzepla ps. „Krakus” (1910–1948) żołnierz WiN działający na terenie ziemi brzeskiej.  (bap)  2024-01-27

Antoni Trzepla ps. „Krakus” (1910–1948) s. Jana i Marii, ur. 5 VI 1910 r. w Krakowie, mechanik samochodowy i kierowca; służbę wojskową odbył w l. 1931–1932 w pułku artylerii motorowej w Stryju.

Na początku okupacji aresztowany przez Niemców, zbiegł z więzienia św. Michała w Krakowie, przedostał się do Przybysławic, gdzie wstąpił do konspiracji ZWZ-AK, otrzymując pseudonim „Krakus”. Należał do oddziału dywersyjnego dowodzonego przez Zdzisława Baszaka ps. „Pirat”. 23 czerwca 1945 r. Trzepla z polecenia m.in. Baszaka przeprowadził wraz dwoma współtowarzyszami akcję ekspropriacyjną na Urząd Skarbowy w Brzesku, gdzie zarekwirowali prawie 2,5 mln zł. Pieniądze zostały przekazane strukturom wojewódzkim PSL.

Od jesieni 1945 r. „Krakus” był kierownikiem Placówki WiN w Przybysławicach, podległej Radzie WiN Brzesko. Jednocześnie pełnił funkcję łącznika kierownika Rady WiN Dąbrowa Tarnowska chor. Jana Woźnego ps. „Burza”. Woźnemu podporządkowany był oddział dywersyjny, operujący na pograniczu powiatów brzeskiego i tarnowskiego, początkowo dowodzony przez Romana Horodyńskiego „Jastrzębia”, a od maja 1946 r. przez Władysława Pudełka ps. „Zbroja”, z którym łączność utrzymywał także „Krakus”. 23 września 1946 r. Trzepla i Woźny zostali aresztowani przez UB, ale „Krakusowi” udało się zbiec z aresztu w Dąbrowie Tarnowskiej, po czym dołączył do wspomnianego oddziału „Zbroi”. Odgrywał w nim obok „Zbroi” i Józefa Jachimka ps. „Stalin” kluczową rolę. „Krakus” nie ujawnił się w czasie akcji amnestyjnej wiosną 1947 r. Wspólnie ze „Zbroją” i „Stalinem” współtworzył kilkuosobową grupę przetrwania, koncentrując swoją działalność na akcjach rekwizycyjnych w instytucjach państwowych. Po obławie UB-MO-WP, przeprowadzonej 9 listopada 1947 r. we wsi Siedlec (gm. Radłów), w trakcie której aresztowano kilkadziesiąt osób, „Krakus” zaczął ukrywać się w Krakowie.

Antoni Trzepla został aresztowany przez UB 8 stycznia 1948 r. w Krakowie, skazany przez krakowski WSR na sesji wyjazdowej w Tarnowie wyrokiem z 20 marca 1948 r. na trzykrotną karę śmierci, którą wykonano w tarnowskim więzieniu 16 czerwca  1948 r.

Szczątki Antoniego Trzepli zostały odnalezione przez zespół IPN 1 września 2015 r. w kwaterze 12 na cmentarzu w Tarnowie-Krzyżu.

Działania poszukiwawcze realizowane były w ramach projektu IPN „Poszukiwanie nieznanych miejsc pochówków ofiar terroru komunistycznego z lat 1944–1956” przez Samodzielny Wydział Poszukiwań IPN pod kierownictwem prof. Krzysztofa Szwagrzyka, z udziałem specjalistów z Zakładu Medycyny Sądowej we Wrocławiu we współpracy z OBEP IPN Kraków oraz w obecności prokuratora Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN-KŚZpNP w Krakowie.

Dziewięć miesięcy później, 9 czerwca 2016 roku w Pałacu Prezydenckim odbyła się uroczystość wręczenia not identyfikacyjnych 22 rodzinom ofiar dwóch totalitaryzmów – komunistycznego i niemieckiego, wśród, których był także Andrzej Trzepla.

fot. Piotr Życieński

Poczytuję sobie za zaszczyt, że mogę państwa gościć w Pałacu Prezydenckim. Uważam bowiem, że jest wielkim narodowym obowiązkiem, aby należycie zadbać o pamięć i cześć dla naszych rodaków i przodków, którzy oddali życie za niepodległą Rzeczpospolitą” – napisał prezydent Andrzej Duda w liście do zgromadzonych, odczytanym przez Szefa Kancelarii Prezydenta Małgorzatę Sadurską. Jak dodał prezydent, sprawą najważniejszą jest, by doczesne szczątki wszystkich bohaterów naszej niepodległości zostały odnalezione i w godny sposób pochowane.

• Prezes IPN dr Łukasz Kamiński przypomniał, że projekt poszukiwań szczątków ofiar rozpoczął się jesienią 2011 r. „I stał się najważniejszym zadaniem IPN. Rok później prace rozpoczęła Polska Baza Genetyczna Ofiar Totalitaryzmów, umożliwiająca identyfikację odnalezionych szczątków. W dziele uczestniczy także Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie” – mówił.

• „W ten sposób spłacamy wielki dług Rzeczpospolitej wobec jej bohaterów. Dzisiaj poznajemy kolejne nazwiska zidentyfikowanych osób. Są wśród nich także ofiary terroru niemieckiego. To, że poszukując szczątków ofiar terroru komunistycznego, odnaleźliśmy też zamordowanych przez drugi system totalitarny, jest wielkim symbolem polskiej historii XX w.” – zaznaczył Kamiński. całosć  »