Ad vocem do "Cmentarz wojenny w Brzesku. Czy ktoś może to wyjaśnić?"
Kończąc tekst "Cmentarz wojenny w Brzesku. Czy ktoś może to wyjaśnić?" (czytaj »), o zmianie wyglądu cmentarza wojennego nr 276 w Brzesku, zadałem pytanie: „Czy ktoś mógłby udzielić jakiejś informacji w tym temacie?” Pod tekstem administrator portalu dopisał: „Próba dowiedzenia się czegoś w UM spełzła na niczym, bo osoba odpowiadająca za cmentarze jest na urlopie.”
Po kilku dniach otrzymałem informację w tej sprawie od Pani Beaty Pajor, pracowniczki UM w Brzesku:
„Odpowiadając na maila, informuję, iż zgodnie z ustawą z dnia 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie Dz.U.2023.190 t.t. - Groby i cmentarze wojenne pozostają pod opieką Państwa.
Natomiast zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 28 marca 1933 r. o grobach i cmentarzach wojennych Dz. U. 2018. 2337 t.j. Zakres opieki Państwa nad grobami i cmentarzami wojennymi; dotacje na dofinansowanie zadań związanych z opieką nad grobami i cmentarzami wojennymi] ust.1. „Groby i cmentarze wojenne pozostają pod opieką Państwa. Zwierzchni nadzór nad nimi polegający na sprawdzaniu i kontrolowaniu działań podległych jednostek pod względem legalności i podejmowania w tym zakresie decyzji administracyjnych sprawuje minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego (…)
W związku z powyższym remonty, w tym ostatni, który obejmował przywrócenie cmentarza do pierwotnej formy były wykonywane i nadzorowane przez Wydział Rewaloryzacji Zabytków Krakowa i Dziedzictwa Narodowego Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie. Urząd Wojewódzki w Krakowie informował i ustalał zakres prac remontowo-konserwatorskich na cmentarzu z I wojny światowej, które były realizowane na podstawie dokumentacji historyczno – odtworzeniowej wykonanej przez Pana Drogomira. (Jerzy J.P. Drogomir – „Polegli w Galicji Zachodniej 1914-15”, przyp. mój -J.F.)
Wydział Infrastruktury tutejszego Urzędu nie posiada informacji dotyczącej ekshumacji ofiar bombardowania.”
W imieniu Wydziału Rewaloryzacji Zabytków Krakowa i Dziedzictwa Narodowego w Krakowie kolejne wyjaśnienia przedstawił Pan Marcin Przewoźniak - Zastępca Dyrektora tego Wydziału:
„Oddając hołd i szacunek wszystkim pochowanym na tym cmentarzu, pozostawiliśmy nienaruszony pomnik ofiar bombardowania, który wskazuje miejsce ich pochówku. Odtworzenie układu cmentarza w części południowo-wschodniej z pozostawieniem mogiły ofiar z 1939 r. było możliwe do pogodzenia przy usunięciu krawężników otaczających tę mogiłę i kosztem <rozsunięcia> nagrobków z I wojny światowej oznaczonych w dokumentacji historycznej numerami 267 i 268 tak, aby mogły zostać zamontowane tuż przy pomniku. (…) Zrealizowaliśmy na cmentarzu spójną koncepcję przywrócenia historycznego układu mogił z 1916 roku z pozostawieniem mogiły utworzonej w 1958 roku. Zgodnie z ustawą o grobach i cmentarzach wojennych zarówno mogiły żołnierzy poległych w I wojnie światowej jak i ofiar cywilnych z 1939 roku są zdefiniowane jako mogiły wojenne i jako takie znajdują się pod opieką państwa i są oraz będą traktowane z takim samym szacunkiem.”
Dziękuję Pani Pajor oraz Panu Przewoźniakowi za powyższe wyjaśnienia i wierzę, że reprezentujący państwo w/w Wydział będzie dbał o stan cmentarza, podobnie jak odwiedzający go, do czego zobowiązują nie tylko ustawy, ale przede wszystkim szacunek, jaki należy się zmarłym.
Jacek Filip
Od admina. Pozwolę sobie dodać moje trzy grosze. Powyżej cytowane odpowiedzi, zwłaszcza odpowiedź Marcina Przewoźnika jest istotna, bo wyjaśnia nie tylko, kto dokonał zmian na cmentarzu, ale także kto powinien dbać o cmentarz. Zobaczymy, jak to będzie wyglądać w praktyce. Natomiast uważam, że osoby odwiedzające cmentarz, po przeczytaniu napisu widocznego na pomniku, niekoniecznie będą wiedziały, że pomnik stoi w miejscu pochowania ofiar bombardowania pociągów w Słotwinie we wrześniu 1939 roku. Szkoda, że przy odtwarzaniu układu cmentarza w części południowo-wschodnej, nie pomyślano o odpowiednim uzupełnieniu opisu znajdującego się na pomniku, np. w postaci dodatkowej tablicy.
Fragment napisu na tablicy
przy bramie wejściowej
| Napis na pomniku
|
|  |
Na cmentarzu spoczywa również 98 osób ekshumowanych z lasu słotwińskiego i jasieńskiego - ofiary bombardowania pociągów wojskowego i ewakuacyjnego w dniach 4 i 5 września 1939 roku.
| WIECZNA PAMIĘĆ I CHWAŁA POLEGŁYM W II-giej WOJNIE ŚWIATOWEJ. Mieszkańcy Miasta Brzeska. |
Zbigniew Stós
(fot. Jacek Filip)