Z kronik szkoły w Przyborowie
Szczęśliwie są szkoły posiadające kroniki prowadzone systematycznie od dnia ich założenia. Pamięć ludzka zachowuje wiele, lecz jest zawodna i stosunkowo krótka. Wydarzenia i spory wywołujące nawet największe emocje wygasają nie zostawiając nawet najmniejszych śladów, o ile nie zostaną spisane. Jakże wiele można się dowiedzieć o historii Przyborowa, oświacie, I i II wojnie światowej, czasach II Rzeczpospolitej i PRL-u z kart Kroniki szkolnej szkoły 4 klas[owej] w Przyborowie założonej około roku 1890.
***
Szacunek i cześć oddawane oficjalnie osobie Józefa Piłsudskiego w okresie II Rzeczpospolitej w świetle Kroniki... zasługuje na głębszą refleksje i opis. Ówczesne szkoły realizujące cele wychowania patriotycznego- dopingowane przez kuratora1 i wizytatorów szkolnych w ramach możliwości swoich – uroczyście świętowały dzień Imienin Marszałka (19 marca), Święto Niepodległości (11 listopada), a także kolejne rocznice Jego śmierci. Miejsce szczególne zajmuje 12 maja 1935 roku- dzień śmierci Józefa Piłsudskiego2. Pierwszy zapis w Kronice... związany z Pierwszym Marszałkiem pochodzi z 19 marca 1928 roku, ostatni z 12 maja 1939. Politycy będący u steru władzy po Zamachu Majowym (1926 r.) wywierali presję na urzędników i nauczycieli celem oddawania hołdów Piłsudskiemu – tak za życia jak i po śmierci. Kronika... rejestruje kolejne daty i fakty. Proces ten rozszerzał się, gdyż dzień Imienin Pana Prezydenta3 – od 1933 r. – związany był z uroczystym świętowaniem w szkołach. Dyrektorzy szkół i nauczyciele realizować musieli te zamierzenia – część zapewne ze szczerym zaangażowaniem. W czasach współczesnych któż by organizował uroczyste obchody dnia Imienin Prezydenta w szkołach, żyjemy w demokratycznym państwie. Świadectwo Kroniki szkolnej... wzbogaca naszą pamięć o niepodległej przeszłości. Pisownia w oryginale.
Fragmenty Kroniki...
19 marca 1928
Poranek ku uczczeniu Marsz.[ałka] J. Piłsudskiego.
11 listopada 1929
Obchód ku czci powstania Niepodległej Polski.
19 marca 1930
Urządzono obchód ku czci Marszałka J. Piłsudskiego. Zakończono kurs dokształcający ze starszą młodzieżą.
11 listopada [1930 r.]
Uroczysty obchód ku uczczeniu XII letniej rocznicy odrodzenia niepodległej Polski i X lecia odparcia najazdu Rosji Sowieckiej przez Marszałka Józefa Piłsudskiego z następującym programem:
Nabożeństwo w Szczepanowie z kazaniem okolicznościowym, pochód na rynek – gdzie odbyły się popisy Dzieci szkolnych w rodzaju Akademji – wieczór odbyło się w szkole przedstawienie, odegrano okolicznościową sztukę w 3 aktach pt. „Porucznik I Brygady”. Sztukę odegrało koło tutejszej młodzieży.
19 marca [1931 r.]
Nabożeństwo w Szczepanowie po którem odbyła się w szkole uroczysta akademia z następującym programem: Przemówienie (S. Ichniarska p.o.k) o Marszałku Józefie Piłsudskim i jego dzieciństwie, młodości i o roli jaką zajął w odbudowie państwa naszego, o jego znaczeniu w państwie.
2) Chór 3 głosowy dzieci szkolnych (wieniec pieśni o Piłsudskim) i deklamacja pt. „Wódz”,
2) J. Piłsudski
W uroczystości wziął udział tutejszy „Związek strzelców” który odśpiewał marsz na 3 głosy pt. „Kto nie wołał legjonisto” i zadeklamowano wiersz pt. „Naczelnikowi w hołdzie” i 2 „Naczelnikowi” (...)
19 marca [1932]
W dniu 19 marca uczczono Imieniny Marszałka Polski porankiem, w którym oprócz dziatwy szk. [olnej] wzięła udział młodzież Z.S.4i K.M.L.5
Obchód święta Niepodległości
Z okazji 14 rocznicy odzyskania Niepodległości nasza szkoła urządziła poranek, w którym wzięła udział tutejsza straż poż. [arna]. Zw[iązek] Strze [lecki] i Koło Młodzieży. Po poranku dzieci szkolne złożyły wieńce na grobach poległych w wojnie światowej.
15 VIII 1933
Z funduszu Rady Szk [oły] miejs [owej]zakupiono do szkoły 1 portret oprawiony Pana Marszałka Piłsudskiego, oraz oprawiono 2 stare portrety Pana Marszałka Piłsudskiego(...)
11 listopad, 15-a rocznica Święta Niepodl [- egłości]
[1934]
W roku bieżącym obchodziliśmy 15-letnią rocznicę Święta Niepodległości. Z tej okazji w dniu 12 listopada, w niedzielę dzieci szkolne urządziły uroczystą akademię. Program składał się z obrazków scenicznych, deklamacji i śpiewu. Dochód z przedstawienia, nalepek na okna, znaczków i kwiatków (…) przeznaczono na cel Tow. B. Sz. Pow.6
Imieniny Pana Marszałka
[1934]
W dniu 18 marca z okazji Imienin Pana Marszałka Piłsudskiego młodzież szkolna urządziła uroczystą akademię w której prócz młodzieży starszej wzięli [udział] i rodzice. Dochód z przedstawienia przesłany został na cel T-wa P. B. S. P.
[1935]
Z funduszu Rada Szkoły miejscowa zakupiła do szkoły duży obraz „Cud nad Wisłą” oprawiony w rame.
Szkoła i wieś w dniu żałoby narodowej
Okrutna wiadomość o śmierci Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego spadła na młodzież niespodziewanie. Chłopcy i dziewczęta idące do szkoły dowiedziały się o wielkiej żałobie, jakie okryła całą Polskę. Lekcje tego dnia nie rozpoczynały się jak zawsze. Każde z nauczycielstwa zbiera swoją gromadę dzieci w sali szkolnej i w słowach nabrzmiałych boleścią komunikuje żałosną wieść: Józef Piłsudski nie żyje. Pierwszy dzień żałoby narodowej upłynął w szoku, w nastroju powagi i skupienia. Umilkły głośne rozmowy, nawet zwykłe zabawy podczas przerw zostały zaniechane. Cisza zapanowała w salach szkolnych. Na budynku szkolnym wywieszono flagę państwową okrytą krepą. Sama młodzież ozdobiła kwiatami i osłoniła kirem portrety zmarłego. W drugim dniu odbyło się nabożeństwo żałobne w kościele parafialnym. Po nabożeństwie dziatwa szkolna zebrana w szkole w uroczystym skupieniu wysłuchała krótkiego przemówienia, poprzedzonego odczytanie orędzia Pana Prezydenta Rzeczypospolitej i odezwą Pan Ministra W.R. i O.P.7 Celem zobaczenia zwłok Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, złożonych w krypcie św. Leonarda8, 2 czerwca urządzona była wycieczka szkolna do Krakowa, w której wzięły udział dzieci oddzi[ałów] V i VI –go[klas] z Nauczycielstwem(…)
12III[1936]
W pierwszą rocznicę zgonu Wodza Narodu Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudzkiego dziatwa szkolna zwolniona była od nauki była na nabożeństwie żałobnem w kościele parafialnym9. W nabożeństwie wzięła udział także miejscowa Ochotnicza Straż Pożarna ze sztandarem.
12V[1937]
W drugą rocznicę śmierci pierwszego Marszałka Polski dziatwa szkolna była na nabożeństwie w tut[ejszym] kościele parafialnym, po nabożeństwie urządzony był poranek przez dzieci szkolne.
[1938]
Z dochodu sklepiku szkolnego zakupiono do szkoły 1 portret Pierwszego Marszałka Polski (…) 12 maja w trzecią rocznicę śmierci Marszałka Polski w kościele tutejszym odbyło się żałobne nabożeństwo w którym wzięła udział młodzież szkolna. Po nabożeństwie odbył się w szkole poranek.
[1939]
12 maja w czwartą rocznicę śmierci Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego dziatwa szkolna wzięła udział w nabożeństwie żałobnym, potem odbył się w szkole poranek na którym odczytane zostały wyjątki z mów i rozkazów Pierwszego Marszałka Polski
Lucjan Kołodziejski
Przypisy:
1Dziennik Urzędowy Kuratoryum Okręgu Szkolnego Krakowskiego nr. 2 z 1930r „Do dyrekcji państwowych i prywatnych w sprawie obchodu dnia Imienin Marszałka Józefa Piłsudskiego. W dniu 19 marca b. r. odbędą się w całej Polsce uroczyste obchody ku czci Marszałka Piłsudzkiego, Budowniczego Polski, urządzone przez Komitety Obywatelskie i szkoły :W Krakowie obchód młodzieży szkolnej będzie polegać na urządzeniu
1.Nabożeństwo szkolne w dniu 19 b. m.
2Uroczystego poranku(...)
Szkoły ustalą program takiego uroczystego poranku uwzględniając w nim przemówienie dyrektora lub jednego z nauczycieli na temat „Rola Marszałka Piłsudzkiego w odbudowie państwa polskiego” Dzień 19 marca b. r. jest wolny od nauki szkolnej(…)
2. „Pierwszy Marszałek Polski Józef Piłsudski zmarł dnia 12 maja o godz20 min.45 w pałacu Belwederskim w Warszawie(…)
Ilustrowany Kurier Codzienny, nr 132, 14 maja 1935
3.Ignacy Mościcki, Prezydent II Rzeczypospolitej1926-1939r.
4.Związek Strzelecki
5. Koło Młodzieży Ludowej
6.Właściwie :Towarzystwo Popierania Budowy Szkół Powszechnych
7.Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego odpowiednik dzisiejszego MEN.
8.23czerwca1937r metropolita Sapieha polecił przeniesienie trumny ze zwłokami Piłsudzkiego z krypty św. Leonarda do krypty pod wieżą Srebrnych Dzwonów.
9.Przyborów do 1988 roku należał do parafii w Szczepanowie.