| „Kiedy w ten dzień palą się smutne, chybotliwe światełka, powracamy pamięcią do zmarłych. Ożywają oni w płomykach listopadowego wieczoru i toczą wielki milczący dialog z naszymi myślami. Są zawsze od nas mądrzejsi o swoją śmierć, choć przypominają nam się we wciąż nie ociekłych strumieniach życia, w jakichś scenach i obrazach o czasem zbyt już zawiłej chronologii i niejasnym układzie, a jednak nadal realnych, wypełnionych trwaniem i spiętych mocno z pulsującą materią świata. Zdają się krążyć wśród naszych zamyślonych postaci tak, jak kiedyś krążyli niewidzialnie i bezszelestnie wśród innych ludzi, innych pokoleń, innych swoich następców.” (Józef Szczypka, Kalendarz polski) 1 i 2 listopada to dni szczególne, dni wyzwalające w nas refleksje i wspomnienia. Refleksje nad przemijaniem i wspominanie osób, które były nam bliskie, a które już odeszły do wieczności. Święto Wszystkich Świętych (pierwsza data) zostało wprowadzone do kalendarza świąt kościelnych w roku 834 przez papieża Grzegorza IV. Współczesnym odpowiednikiem pogańskiego święta Dziadów są Zaduszki (druga data), będące tradycyjną nazwą katolickiego wspomnienia o wiernych zmarłych. Obchody Dnia Zadusznego zawdzięczamy św. Odilonowi, opatowi z Cluny (Francja), który zapoczątkował je w roku 998, natomiast cały Kościół katolicki przyjął tę tradycję w XIII wieku. To właśnie tego dnia powinno się odwiedzać cmentarze, groby zmarłych członków rodziny, uczestniczyć we mszach św., modląc się w intencji zmarłych, zapalać na mogiłach świeczki i znicze, składać kwiaty, wieńce oraz inne ozdoby będące symbolem naszej pamięci o tych, którzy odeszli. W języku potocznym używamy nazwy Święto Zmarłych na określenie uroczystości Wszystkich Świętych, co jest błędem, będącym pozostałością po czasach PRL, kiedy próbowano zlaicyzować państwo. Porządkując cmentarze, dekorując groby naszych najbliższych, dajemy świadectwo nie tylko przywiązania do tradycji, ale przede wszystkim pamięci oraz szacunku dla zmarłych nie tylko dobrze nam znanych, ale także i tych dawno zmarłych - naszych przodków. Brzesko posiada dwa cmentarze: Parafialny i Komunalny.    Cmentarz Parafialny 31 października 2009 r. W listopadowym numerze BIM z roku 2003 Jerzy Wyczesany tak pisze w artykule pt. „Miasto za Styksem”: „Stosunkowo skąpa ilość danych źródłowych, dotyczących brzeskiego cmentarza parafialnego, uniemożliwia dokładniejsze odtworzenie jego dziejów i wyglądu. Niestety, nie znamy nawet dokładnej daty jego powstania. Można jedynie przypuszczać, że cmentarz ten założony został pomiędzy 1785 a 1813 rokiem na części gruntu należącego do nieistniejącego już dzisiaj drewnianego szpitala p.w. Św. Ducha.” Trudno nie zgodzić się z tym, co ten sam autor pisze dalej: „Cmentarze są świadectwem przenikania się różnych kultur i wyznań, są ponadto swoistą historią danych miejscowości i ludzi w nich żyjących, a także nierzadko interesującą „galerią” rzeźby sepulkralnej. Znajdują się bowiem na nich ciekawe przykłady zabytkowych kaplic, grobowców, nagrobków, rzeźb, ręcznie kutych krzyży i obramowań grobów, będących dziełem znanych artystów bądź zdolnych rzemieślników.” Czas jednak robi swoje. Kiedy dziś odwiedzamy to miejsce, bez trudu zauważymy jego działanie na wielu pomnikach, grobowcach i nagrobkach. Dlatego, nawiązując do zacytowanej wyżej wypowiedzi Jerzego Wyczesanego, przyłączam się do zamieszczonego na stronie głównej tego portalu apelu, jaki w imieniu działającego od roku 1996 Komitetu Odnowy Cmentarza Parafialnego w Brzesku, złożyła pani Zuzanna Peters Musiał. Nie żałujmy datków na ten szczytny cel, bo przyczyniając się do ratowania świadectw pamięci nawet o tych, których - często już zatarte - nazwiska nic nam nie mówią, dajemy dowód nie tylko stosunku do przeszłości, ale także lokalnego patriotyzmu. Cmentarz Komunalny powstał na początku lat sześćdziesiątych XX wieku, a powód jego założenia był prozaiczny: na Cmentarzu Parafialnym nie było już miejsca na pochówek. Kiedy dziś patrzę na obszar, jaki zajmuje, na teren przygotowany pod dalsze miejsca na groby, aż wierzyć się nie chce, że grobowiec mojej rodziny był drugim w kolejności, za nim znajdowała się siatka wyznaczająca ówczesną granicę cmentarza, prócz niego (grobowca) było tylko kilkanaście ziemnych mogił oraz jeden nagrobek mieszczący urnę z prochami osoby zmarłej, bodaj w Stanach Zjednoczonych.   Cmentarz Komunalny 31 października 2009 r. Przez ponad 30 lat uroczystości pogrzebowe odbywały się na tym cmentarzu w małym, ciasnym budyneczku, który był przystosowany także do obrzędów związanych z pochówkiem osób innych wyznań niż katolickie. Od roku 1999 katolickie obrzędy pogrzebowe mają swój początek w działającym właśnie od tego roku kościołem p.w. Miłosierdzia Bożego, by zakończyć się na Cmentarzu Komunalnym.  Pamiętajmy, że kiedykolwiek odwiedzając cmentarze lub spotykając na swojej drodze pojedyncze mogiły, niekoniecznie w miejscach zbiorowych pochówków, swoją postawą pokażmy, jakbyśmy chcieli, żeby zachowali się ci, którzy kiedyś przyjdą na miejsce naszego wiecznego spoczynku. Jacek Filip 31 pażdziernik, 2009 |