Szpik w pigułce   (Krzysztof Holik)  2011-01-14

1.Co to jest szpik kostny? Szpik kostny zwany tkanką życia jest to - miękka, silnie ukrwiona, mająca gąbczastą konsystencję tkanka znajdująca się wewnątrz jam szpikowych kości długich oraz w małych jamkach w obrębie istoty gąbczastej kości.  Rozróżniamy: szpik kostny żółty , składający się głównie z komórek tłuszczowych (stąd barwa), którego zawartość wraz z wiekiem każdego osobnika wzrasta. Ten rodzaj szpiku jest hematologicznie nieczynny szpik kostny czerwony, który jest miejscem powstawania elementów morfotycznych krwi, takich jak erytrocyty- czerwone krwinki, leukocyty- białe krwinki, trombocyty- płytki krwi. U dziecka szpik kostny czerwony wypełnia wszystkie kości. Z upływem lat czerwony szpik przekształca się w żółty tak, że u osób dorosłych czerwony szpik kostny występuje jedynie w kościach płaskich: mostku, kręgach, żebrach, czaszce,  miednicy i łopatkach oraz w nasadach kości długich. Reasumując, szpik kostny daje początek nowym generacjom komórek, z których ostatecznie powstają dojrzałe krwinki. Niestety zdarza się , że szpik choruje, np. w przypadku białaczki. Chory szpik  dostarcza do krwi potężne ilości niedojrzałych białych krwinek lub zaprzestaje produkcji czerwonych bądź białych lub płytek krwi. We krwi chorego krąży coraz więcej chorych krwinek, a liczba zdrowych - zdolnych transportować tlen i bronić organizm przed infekcjami-jest coraz mniejsza… 2. Aby zostać dawcą szpiku należy: zgłosić się na badanie lekarskie w wyznaczonej  placówce służby zdrowia  oddać niewielką ilość krwi (ok.10 ml) na typowanie antygenów zgodności tkankowej HLA. Na tym etapie to wszystko! Zostaniesz zarejestrowany w Centralnym Rejestrze Niespokrewnionych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej . Wynik badania i dane osobowe zostaną zapisane w poufnej bazie kandydatów na dawcę szpiku kostnego. Następnie Twój układ HLA umieszczony zostanie w światowym rejestrze BMDW- Bone Marrow Donors Worldwide, od tej pory każdy chory na świecie może liczyć na Twój dar. Dawcą szpiku jest się anonimowo i bezpłatnie. Wszelkie koszty związane z ewentualnym pobraniem szpiku (transport, badania, pobyt  w szpitalu) ponosi Rejestr Dawców. 3. Zostań Dawcą Szpiku W Polsce notuje się rocznie ok. 10 tysięcy zachorowań na nowotwory krwi, dla większości z tych ludzi jedynym ratunkiem jest przeszczep szpiku. Ze względów genetycznych największe prawdopodobieństwo znalezienia  odpowiedniego dawcy istnieje wśród najbliższej rodziny, wynosi ono 25%. Jeśli takiego dawcy nie ma, rozpoczyna się proces poszukiwania niespokrewnionego dawcy w rejestrze światowym- Bone Marrow Donors Worldwide. Od ilości potencjalnych dawców zależy jaka będzie skuteczność tychże poszukiwań. Mówiąc wprost również od Twojej gotowości niesienia pomocy chorym. 4. Jak wygląda pobranie szpiku? Wiedz, że istnieją dwie metody uzyskania komórek krwiotwórczych, czyli tych komórek, od których zależy przyszłość Twojego biorcy. Jest to separacja komórek krwiotwórczych z krwi obwodowej lub pobranie szpiku kostnego z kości biodrowej. W obu przypadkach pobranie szpiku jest nieskomplikowanym i bezpiecznym zabiegiem. Większym ryzykiem obarczony jest zabieg usunięcia wyrostka robaczkowego, gdzie otwierana jest otrzewna. Decyzję o wyborze metody w jaki sposób zostaną od Ciebie pozyskane komórki krwiotwórcze podejmujesz Ty sam. Niemniej jednak ośrodek transplantacyjny może sugerować, która z nich daje większe szanse biorcy. Separacja komórek krwiotwórczych z krwi obwodowej jest zabiegiem bezinwazyjnym , nie wymaga znieczulenia ogólnego ani dłuższego pobytu w szpitalu. Krew dawcy jest pobierana z jednej żyły ( w dołku łokciowym) , poza ustrojem mieszana jest z płynem przeciwkrzepliwym, a następnie izolowane są z niej komórki krwiotwórcze. Następnie krew pozbawiona tych komórek wraca do dawcy przez drugą żyłę. Zabieg pobrania szpiku kostnego z kości biodrowej,  wykonuje się na sali operacyjnej, w znieczuleniu ogólnym. Jest on pobierany z tylnej, górnej krawędzi kości biodrowej ( powyżej pośladków), metodą wielokrotnych nakłuć i aspiracji ( czyli odsysania ) szpiku. Po kilku dniach ślady po nakłuciach znikną bezpowrotnie, nie ma tu mowy o żadnych bliznach! 5. Dlaczego poszukiwanie dawców szpiku jest takie ważne? Wytworzenie szpiku kostnego poza organizmem ludzkim jest niemożliwe, tak więc kluczowym elementem ratowania chorego z nowotworem krwi jest znalezienie odpowiedniego dawcy. Człowieka, który w sposób honorowy zaofiaruje cząstkę siebie. Dawcą szpiku , podobnie jak krwiodawcą można być w ciągu życia wielokrotnie, bez uszczerbku na zdrowiu, ponieważ szpik kostny regeneruje się już po 3-4 tygodniach. Dawcą szpiku może zostać każdy zdrowy człowiek w wieku od 18 do 50 lat. Akcja dla Przemka z brzeskiego gimnazjum chorego na białaczkę