| Romowie, należący głównie do rodzin Cioroniów i Białoniów, osiedlili się w Szczurowej w latach 20. XIX w. Mieszkali w biednej osadzie usytuowanej na krańcu wsi. Należeli do Romów osiadłych, zżytych z miejscową ludnością na tyle, że trafiały się wśród nich małżeństwa mieszane. Pomagali sąsiadom w pracach polowych, żyli też z tego, co uprosili od zaprzyjaźnionych gospodarzy. Byli wśród nich muzykanci i kowale. Do 1943 r. w osadzie mieszkało ponad sto osób. Niemal wszyscy zostali zamordowani 3 lipca 1943 r. Rankiem tego dnia osada romska została otoczona przez żandarmów, którzy furmankami przewieźli Romów na miejscowy cmentarz. Tam Niemcy zastrzelili 93 osoby. Mieszkańcy Szczurowej starali się ratować swych romskich sąsiadów. Podstępem udało się wydostać ze śmiertelnego transportu kilka osób, między innymi kilkuletnią Krystynę Cioruń. 8 maja 1966 r., z inicjatywy miejscowej ludności, przy mogile ustawiono granitowy głaz, opatrzony z pamiątkową inskrypcją. Jest to pierwszy na świecie pomnik, wzniesiony dla upamiętnienia Zagłady Romów. Stanął on na największej zbiorowej mogile pomordowanych Romów na terenie Polski. Od tamtego czasu na grób w Szczurowej przyjeżdżają pielgrzymki Romów z całego świata.
Od 1996 r. mogiła stanowi punkt na trasie Międzynarodowego Taboru Pamięci Romów, a od 2011 r. – jedną ze stacji Małopolskiego Szlaku Martyrologii Romów.
W tym roku Taborowi Pamięci towarzyszyła wystawa fotograficzna Joanny Kozery: Cyganie. Portrety białoruskich Romów oraz wystawa malarstwa o tematyce cygańskiej Jadwigi Sokołowskiej, które prezentowane były w Galerii w Obozowisku. (dawny Dwór Kępińskich)
tekst: szczurowa.pl
fot. Paweł Nowak
|