Uniwersytet Trzeciego Wieku na tropie stylu romańskiego i gotyckiego.  (Jacek Filip)  2013-10-25

Uniwersytet Trzeciego Wieku na tropie stylu romańskiego i gotyckiego. Przepiękna pogoda towarzysząca 22 października br. licznemu gronu słuchaczy UTW pozwoliła na doznanie podobnych wrażeń estetycznych podczas zwiedzania Sanktuarium śś. Pustelników Świerada i Benedykta w Tropiu oraz kościoła pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Czchowie. Ponieważ tydzień wcześniej Waldemar Libera mówił o okresie przedromańskim i romańskim w sztuce, dlatego przyszła pora, żeby naocznie przekonać się, czy w pobliżu Brzeska nie ma jakiś pozostałości z tamtych czasów. W Tropiu, malowniczej miejscowości nad Dunajcem, znajduje się jeden z najstarszych kościołów w Polsce. Miał go ufundować w 1045 roku król Kazimierz Odnowiciel. Stałego prelegenta - Jerzego Wyczesanego  - zastąpiła dwójka przewodników, których nagrane na taśmę magnetofonową głosy „poprowadziły” nas w historyczną wędrówkę po Sanktuarium. Jego dzieje możemy poznać choćby na stronie internetowej www.tropie.tarnow.opoka.org.pl. Naszą obecność w Tropiu niech ilustrują zdjęcia, zaświadczające również o tym, że nie na próżno szukaliśmy tutaj śladów sztuki romańskiej. W Czchowie głos zabrał już Jerzy Wyczesany. Pozwoliłem sobie wynotować najważniejsze jego spostrzeżenia. Osadnictwo w Czchowie sięga epoki brązu. Położenie miejscowości sprawiło, że była ona najpierw jedną z najważniejszych osad a później równie ważnym miastem w średniowiecznej Polsce (miasto królewskie, leżał na szlaku handlowym z Krakowa na Węgry, posiadał komorę celną, stolica powiatu, większy od Brzeska, mury obronne). Jako jedno z nielicznych miast w ówczesnej Polsce Czchów posiadał wodociąg. Niestety, najazdy tatarskie, „potop” szwedzki, liczne pomory i wylewy Dunajca doprowadzają do upadku miejscowości. Pierwszy kościół w Czchowie był podobny do tego w Tropiu i również zbudowano go w stylu romańskim. Był niewielki, jednonawowy, z prezbiterium. Obecny kościół, powstały z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego, to struktura gotycka, w której zachowały się ślady kościoła poprzedniego. Romański kościół okazał się z czasem za mały, więc go rozebrano i na jego miejscu wzniesiono większy, ale niejako wtórnie użyto niektórych romańskich elementów budowlanych, wkomponowując je w ściany obecnej świątyni. Z romańskich czasów czchowskiego kościoła zachowała się kamienna figura lwa, być może strzegąca wejścia, obecnie przeniesiona na rynek, gdzie stanowi jeden z elementów pomnika św. Floriana. Inną romańską pozostałością jest, przechowywana w Muzeum Narodowym w Krakowie, płaskorzeźba gryfa z kościelnego portalu. Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny jest jednonawowy, z orientowanym prezbiterium posiadającym dwuprzęsłowe sklepienie krzyżowo-żebrowe. Czchowska świątynia kryje w swoim wnętrzu kilka, cennych w skali kraju, zabytków, a mianowicie: gotyckie malowidła na ścianach prezbiterium (około połowy XIV w.), dwa renesansowe nagrobki, kamienną chrzcielnicę z 1516 roku, barokowy obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, rokokową ambonę, osiemnastowieczne epitafium i trzy neogotyckie ołtarze.  Kończąc naszą romańsko-gotycką „podróż”, należy wspomnieć, że Czchów posiada jeszcze drugi kościół. Jest nim świątynia pw. św. Anny, wybudowana z kamienia w początkach XVIII wieku. GALERIA ZDJĘĆ Jacek Filip Od admina: Zobacz także "Czchów, Tropie, pustelnie św. Świrada i św Urbana"