Emilia Piękosz – Hynek Sprawiedliwa Wśród Narodów Świata.  (Lucjan Kołodziejski)  2014-01-30

Urodziłam się w 1930 roku, 11 grudnia będę mieć 83 lata [1]. Jak wybuchła wojna, miałam 9 lat. Widziałam, jak wojsko polskie uciekało koło mojej chałupy. Tatusia nie było wtedy w domu. Był w Niemcach, na robotach. Po pół roku przyjechoł. W tym domu mieszkali: mama, tata, brat Józek i dziadkowie, którzy umarli w czasie wojny. Tak ich pamiętam jak przez mgłe. Od urodzenia całe życie tutaj mieszkom. Do szkoły chodziłam w Górnym Borzęcinie, właściwie to szkoła była zamknięta. Była wojna … uczyli nas po chałupach. Tam, gdzie Matera Józek mieszkał i jesce gdzie indziej. W Mościcach w kuchni na Azotach pracowałam 25 lat. Później przeszłam na emeryturę, bo 16 lat miałam opłacone ubezpieczenie z pola. Mąż mnie odszedł, sama wychowywałam 3 dzieci, ciężko było…

Tu była Racha [2] , tak jej mówili, taka wysoka, włosy czarne miała krótko ścięte. Mieszkali tam, gdzie mieszkał późni Duda. Oni tam mieli sklep, taki spożywczy. Byłam w nim. Raz zabłądziłam, to Racha mnie odprowadziła. Tata kupili od nich pole. Ci Żydzi uciekli z pociągu, od Biadolin i przyszli do ni, żeby mieszkać. Ona powiedziała, żby u nos mieszkali, bo jes na boku. Przyprowadziła ich do nos w nocy, zapukała w okno. Oni ją (Rachelę) późni wzięli i zginęła bez śladu.

Oni na pole nie wychodzili, tylko w tej stodole siedzieli całymi dniami. Było ich troje, ojciec, matka i syn Adam. Jak mama ugotowała, to dała w torbecce. Mama dała jedzynie i tam zanosiłam. W szklany butelce nosiłam im mleko. Ten Adam za mno wylecioł. Bo był z tego roku co jo, my sie bawili. Obok mieszkoł sąsiod Wojdak Władysław. Wiedział, że ukrywamy Żydów, ale nawet własnemu synowi nie powiedział o tym. On był człowiek - szkoda godać - porządny. Oprócz niego nikt nie wiedzioł. Pytoł skąd ten chłopocek, a jo powiedziałam, że od brata syn. Przez cało zime oni o tutoj, w tej izbecce siedzieli i spali.  W zimie, znosili my z lasu  drzewo i rznęli. Oni tym polili i siedzieli w tej izbecce. Mama moja gotowała zur na Serwotce, bo były 2 krowy, koń i jałówka. Mama moja była krawcową i co mogła, to im szyła. Mamusia mi nic nie kozała mówić, abym nic nie pisła. Nigdy nie było  w domu żadnej rewizji. Nikt nie wiedzioł o tym, ześmy pomagali. Ja dokładnie nie pamiętam ile byli, ale więcy niz pół roku. Odeszli jak się wojna skończyła. Przyjechali jacyś po nich. Pożegnali się.

Jak Adam dorósł po wojnie, to przypomniał sobie, ze tu mieszkał. Przyjechoł tutaj. Mama doczekała, jak on przyjechał. On strasnie chciał, abym jechała do Izraela. Jak Adam przyjechał to ludzie myśleli, że ja mam jakiegoś chłopa. On wszystkich moich ściagnął (zaprosił w odwiedziny –L. K.) do Izraela. Jo tylko nie byłam w tym Izraelu. Bo by ludzie powiedzieli, ze za chłopem pojechałam. On lubił jeść zur i zimnioki. Jak on przyjechał w odwiedziny, to musiałam pryntko to gotować. Cekali ze 2 godziny.

Mama była bardzo uczciwy człowiek, jej tata, a mój dziadek kozoł ich przyjonć. Mój ojciec mówił do mamy: „tys ci się zachciało.” On był nie bardzo. Ja tam w Brzezinkach (Birkenau – L. K. ) byłam z Adamem i jego synem. Mom ten medal, tylko go gdziesik schowałam, dyplom tyz, nie wiem gdzie jest. Adam mi przywiózł ten medal i dyplom.

Późni Adam był tu z 10 razy. Jego matką była Polką, Stefania, a ojciec Żydem (po wojnie ojciec Adama wyjechał do Izraela i nigdy tutaj nie był). Matka Adama była tutaj parę razy już po wszystkim. Adam późni jakby wyszedł z tego żydoskiego narodu. Jego pogrzeb był  w Krakowie, o w takiej małej skrzyneczce (urnie -  L. K. ) go do grobu złozyli.

7 lipca 1966 r. Instytut Yad Vashem nadał Julii Piękosz oraz jej córce Emilii Hynek (z domu Piękosz) tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

Edward i Stefania Rozmanowie, ich synowie, Leopold i Adam, oraz ich córka Stanisława mieszkali we wsi Wyciąże w pobliżu Krakowa. Rodzina Rozmanów pozostała we własnym domu aż do 1942 roku. Pewnego dnia zjawiła się policja, żeby ich deportować. Wtedy uciekli do pobliskiej wsi Branice, gdzie znaleźli kryjówkę. Gdy ktoś doniósł władzom,  byli zmuszeni opuścić wieś zaledwie po kilku dniach. Po długiej wędrówce przybyli do  wsi Borzęcin w powiecie brzeskim (dystrykt krakowski). Udali się do domu Julii Piękosz, swojej dawnej znajomej, która nie bacząc na zagrożenie swojego życia i swojej 13-letniej córki Emilii, udzieliła im w swoim domu schronienia, nie żądając niczego, ani nie otrzymując nic w zamian. Piękosz ukrywała pięcioro żydowskich uciekinierów w zabudowaniach gospodarczych. Chroniła i troszczyła się o nich, kierując się miłością bliźniego i dawną znajomością. Po pięciu miesiącach, ze względu na wielokrotne poszukiwania Żydów  w okolicy i obawę przed odkryciem uciekinierów, musieli opuścić gospodarstwo i ukryć się w okolicznych lasach. Piękosz nadal im pomagała, a jej córka Emilia codziennie odwiedzała ich w leśnej kryjówce, żeby przynieść żywność i ubranie. Po nadejściu zimy Rozmanowie zakradali się nocą do domu Piekoszów, żeby się przespać. Przez dwa lata, aż do wyzwolenia w 1945 roku,  Piękosz podawała im gorącą zupę oraz pozwalała im się umyć i wypocząć przed powrotem do leśnej kryjówki. Po wojnie rodzina Rozmanów wyjechała do Izraela. Korespondowali z córką Piękosz, a ich syn Adam wielokrotnie ją odwiedzał.

Przyznanie tytułu Sprawiedliwego danej osobie nie jest związane z otrzymaniem jakichkolwiek środków finansowych z państwa Izrael. To tytuł honorowy.