Nieoficjalny Portal Miasta Brzeska i Okolic 
  Home  |   Almanach  |   BBS  |   Forum  |   Historia  |   Informator  |   Leksykon  |   Linki  |   Mapa  |   Na skróty  |   Ogłoszenia  |   Polonia  |   Turystyka  |   Autor  
 

Ciekawy kościół w Czchowie  (Gość Niedzielny)  1931-10-11

Nie myślałem wcale, zjeżdżając do Czchowa, nad brzegiem modrego Dunajca (prawy dopływ Wisły!), że spotkam taki wspaniały zabytek sztuki średniowiecznej, jakim jest kościół w Czchowie. Zbudowany w XIV. w., kiedy to Polskę król Kazimierz Wielki, z drewnianej czynił murowana.... Piękna fasada, zdaje się późniejsza.. wskazuje na gotyckie pochodzenie, ale wewnątrz parę szczegółów, zwłaszcza freski, budzą szczerą ciekawość jedynego w swoim rodzaju zabytku średniowiecznego malarstwa na murze tej świątyni.


Również ciekawa jest chrzcielnica z kamienia, jakby minjatura pizańskiej chrzcielnicy, a już pomnik Wielogłowskiego z marmuru czerwonego, daje pojęcie o wczesnym renesansie w Polsce, jaki dotarł i do Czchowa, kiedyś miasta tętniącego życiem, dzisiaj mieściny, kryjącej takie skarby pod korcem wiekowej pamięci i niepamięci!

 

Bo któż u nas dba o te... skarby?! Tu i ówdzie zbłądzony i zaciekawiony letnik, o ile zna się na tem, rzuci okiem, podziwia, a pozostawia je w cieniu marzeń, oraz w blaskach słońca, jakie wdziera się w głąb tej świątyni, oświecając strop gotyckich kasetonów, to znów w prezbyterjum piękne freski, czy w bocznej kaplicy wspomnianą chrzcielnicę, jak znowu posąg Wielogłowskiego, wykonany z czerwonego marmuru...

 

A kościół w Czchowie, to i przebajeczna opoka Piotra, która przetrwała zwycięsko walki arjan w XVI. i XVII. wieku, aby tutaj zatriumfować nad herezją i innowierstwem. - Boć nad Dunajcem w tym czasie rozwielmożniła się herezja. Wyznawcy Arjusza, oraz zreformowanego arianizmu przez Włocha Socino. t. zw. socjaniści, obok kalwinów. "Braci polskich", nowochrzczeńców, czy ,,żydków" (np. Perykopski "nawrócił się" na judaizm i wielu mu podobnych, a zwane ich... "żydkami" w Polsce!) - niszczyli kościoły, zbudowali różne zbory swoje, aliści pozostały po nich ślady... historyczne, przeważnie w książkach, gdy kościół w Czchowie ostał się twierdzą i opoką, której żadne herezje nie zniweczyły, nie nadwyrężyły...

 

Do takich, którzy trwali w wierze ojców, a nie przejęli się nowinkami, więc socjanistami i nauka Socina, należał właśnie obywatel czchowski, Wielogłowski, któremu po śmierci (1566) wzniósł syn pomnik, a umieścił napis: "trwającemu w wierze ojców, cnemu i dzielnemu Kasprowi Wielogłowskiemu"... etc.

 

Kościół ten, pod wezwaniem św. Anny, obecnie odwiedzany przez pątników, stał się przedmiotem zainteresowań ze strony Akademii krakowskiej. Zwłaszcza zwrócił uwagę na freski prof. dr. Kopera (prof. uniwers. Jagiell.), oraz na chrzcielnicę, a młody adept historji sztuki, jeden z uczniów dr. Kopery, pracuje obecnie nad monografją, dotyczącą czchowskich fresków. -Kościół ten, jak i baszta czchowska panuje nad miastem, wśród panoramy gór, nad Dunajcem. Do niedawna posiadał i dzwonnicę; niestety straszny huragan, jaki przed 10-ciu laty nawiedził Czchów, zniszczył ją. Obecny proboszcz czchowskiego kościoła, ks. kan. Gołąb, stara się i zabiega nader owocnie, aby dokonać restauracji tego arcydzieła sztuki i architektury, jakim jest kościół w Czchowie. Istnieje i sporo legend dokoła kościoła czchowskiego. Zwłaszcza z epoki walk arjańsko-katolickich. Ponieważ podpisany pisze powieść na tem tle, więc czytelnicy znajdą je, jak i opis, o ile... dojdzie w dzisiejszych czasach do skutku... wydanie hist. powieści: "Spalona świątynia", a właśnie opisującej i szereg legend o tym kościele w Czchowie. - W obecnym czasie, kiedy nas zajmują tylko spory, lub sprawy, co- prawda silniejsze nad wszystko, bo walki o byt, warto czasami odwrócić oczy od nich, a spojrzeć na nasze arcydzieła, jak np. na kościół w Czchowie, gdzie naprawdę sztuka polska, poprzez włoską, wysiliła się na niebywałe arcydzieła. Te znać, poznać i ukochać winniśmy, boć to pomnik i wiary i kultury naszej, nieśmiertelnej.


Michał Asanka-Japołł

 

 

źródło: Gość Niedzielny Katowice, 11 października 1931 r. nr.41 str.3 i 4 (pisownia oryginalna)

 

Nadesłał: Mariusz Gałek

18 lutego 2014 r.

comments powered by Disqus


Copyright © 2004-2025 Zbigniew Stos Wszelkie prawa zastrzezone.
Uwagi, opinie i komentarze prosze przesylac na adres portal.brzesko.ws@gmail.com

-->