Jak informuje Nasz Dziennik, "Najnowsze badania naukowe pokazują, że ok. 75 proc. biskupów polskich pomagało Żydom w czasie holokaustu. Aktywność pozostałych 25 proc. jest w trakcie analizy naukowców. Ponadto tysiące księży oraz sióstr zakonnych w pełnej konspiracji ratowało osoby wyznania mojżeszowego. Do tej pory nie powstała monografia na ten temat. Tę lukę stara się wypełnić projekt naukowy „Księża dla Żydów”, więcej »
Jednym z takich cichych bohaterów jest, pochodzący z Wygody (przysiółek Niedzielisk), ks. Brunon (Bruno) Boguszewski.
Jego nazwisko – po weryfikacji – może zostać wyryte na marmurowej płycie w dolnej kaplicy kościoła p.w. Maryi Gwiazdy Nowej Ewangelizacji i bł. Jana Pawła II w Toruniu. (Nasz Dziennik - patrz link powyżej)
W tym domu mieszkała rodzina Boguszewskich
fot. Mariusz Gałek
Ksiądz Brunon Boguszewski wystawiał dzieciom żydowskim aryjskie świadectwa urodzenia a także szukał dla nich bezpiecznego schronienia. Jego działania zostały docenione przez Yad Vashem. Za swoje zasługi w ratowaniu Żydów w czasie okupacji hitlerowskiej został odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
W Instytucie Yad Vashem ponad 20 drzewek
upamiętnia polskich księży ratujących Żydów
(fot. www.idziemy.pl)
W wydanej w 2004 r. (niestety tylko w języku angielskim) Encyklopedii Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Ratujący Żydów w czasie Holocaustu. Polska znajduje się taka oto informacja na temat jego działalności:
"Bruno [Brunon] Boguszewski, ksiądz, używał swojego oficjalnego stanowiska rejestratora urodzeń w kościele Św. Łazarza w Krakowie w celu ratowania dzieci żydowskich przez wystawianie im aryjskich świadectw urodzenia. Reputacja Boguszewskiego jako ratującego żydowskie dzieci rozpowszechniła się daleko i szeroko. Jedną z kobiet, której dziecko zostało uratowane dzięki Boguszewskiemu była Anna Carter. Po ucieczce z getta krakowskiego otrzymała świadectwo urodzenia dla swojej ośmioletniej córki Aliny. Nieco później Boguszewski wystawił podobne świadectwo aryjskiego urodzenia czteroletniemu Zygmuntowi, bratu Aliny. Ksiądz dal także Carter dodatkowo pięć świadectw urodzenia wystawionych na nazwiska katolickich dzieci, aby je rozprowadziła pomiędzy potrzebujących. Ksiądz znalazł także miejsce schronienia dla malej Aliny u swego znajomego w Chrzanowie, gdzie dziewczynka ukrywała się aż do wyzwolenia w styczniu 1945 roku. Jej brat Zygmunt nie miał tyle szczęścia - został zastrzelony przez Niemców po donosie informatora. Po wojnie Alina połączyła się z matka, która przeżyła pobyt w obozie w Auschwitz. Matka i córka wyemigrowały do Stanów Zjednoczonych, skąd utrzymywały kontakt z Boguszewskim. Boguszewski w pełni zdawał sobie sprawę z niebezpieczeństwa, jakie mu groziło jeżeli zostanie złapany, ponieważ jego poprzednik, który także dostarczał Żydom fałszywe świadectwa urodzenia, został uwięziony przez gestapo i wysłany do Auschwitz. Jego (ks. Boguszewskiego -przypis Z.S) działanie było bezinteresowne, motywowane wyłącznie zasadami humanitarnymi i religijnymi."
„The Encyclopedia of the Righteous Among the Nations. Rescuers of Jews during the Holocaust. Poland”, red. Israel Gutman, red. tomu Sara Bender, Shmuel Krakowski, Yad Vashem, Jerusalem 2004, t. I, II, s.1018. (tłumaczenie Zb. Stós)
Po kilku miesiącach poszukiwań udało nam się dotrzeć do kilku informacji na temat ks. Boguszewskiego i jego rodziny.
Najwcześniej datowana informacja o Boguszewskich z Wygody pochodzi z roku 1888. Sylwan to Organ Galicyjskiego Towarzystwa Leśnego. W nr. 5 z roku 1888 na str. 176 jest mowa o wybraniu Józefa Boguszewskiego delegatem na zjazd Towarzystwa leśników. Dokonał tego zarząd lasów Wygoda pow. Szczurowa. Z informacji otrzymanych ustnie od najstarszych mieszkańców Wygody wynika, że Boguszewscy byli także właścicielami lasu w Niedzieliskach. Czy to był dziadek ks. Brunona Boguszewskiego, nie udało nam się ustalić, ale do czasu pełnej weryfikacji jesteśmy skłonni przychylać się do tej wersji.
Ojciec ks. Brunona Boguszewskiego - Paweł Boguszewski, ur. się 25 I 1870 r. Nie wiadomo, czym się zajmował. Zmarł 20 I 1955 r. i został pochowany na cmentarzu w Niedzieliskach.
fot. Mariusz Gałek
Jego żona - Anna Boguszewska z d. Józefczyk (matka ks. Boguszewskiego) - urodziła się 3 III 1887 r. w Haczowie (obecnie województwo podkarpackie, pow. brzozowski). Zmarła w Krakowie 13 I 1950 r. i jest pochowana na Cmentarzu Rakowickim, wraz z dziećmi i członkami ich rodzin.
Grobowiec Boguszewskich na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie
fot. Karol Ryż
Z tablic nagrobkowych wynika, że ks. Brunon Boguszewski miał co najmniej jeszcze troje rodzeństwa: Bogumiła, Bogdana i siostrę Romanę. Nie wiadomo, czy Michalina Boguszewska to żona Bogumiła, czy też siostra Bogumiła, Bogdana i Brunona.
Na cmentarzu w Strzelcach Wielkich pochowany jest także Boguszewski Bolesław Ryszard, który zginął podczas bombardowania pociągu przez Niemców 5 września 1939 r. na Słotwinie, syn Augustyna i Jadwigi, ur. 3 IV 1908 r. w Strzelcach Wielkich więcej ». (wg niepotwierdzonej informacji, przekazanej nam przez jednego z mieszkańców Wygody, był on maszynistą tego pociągu). Pierwotnie pochowany w zbiorowej mogile na Słotwinie został ekshumowany i obecnie spoczywa na cmentarzu w Strzelcach Wielkich. Nie wiadomo, czy jego ojciec Augustyn Boguszewski był spowinowacony z Pawłem Boguszewskim, ojcem ks. Brunona Boguszewskiego.
Wracając do naszego tytułowego bohatera, udało nam się ustalić co następuje:
ks. Brunon Józef Boguszewski urodził się 14 III 1907 r. w Strzelcach Wielkich (pow. Brzesko). W latach 1918-1926 uczęszczał do Gimnazjum im. H. Sienkiewicza w Krakowie. Był absolwentem Seminarium Duchownego w Krakowie, w czasie gdy arcybiskupem krakowskim był Adam kardynał Stefan Sapieha. Boguszewski został wyświęcony w dniu 1 II 1931 r., czytaj ».
W Schematyzmie Diecezji Tarnowskiej z roku 1977, na stronie 529, przeczytać można następującą informację: "Z parafii Niedzieliska pochodzi m.in. ks. Brunon Boguszewski, ur.1907r., wyświęcony 1931, archidiecezja krakowska". Natomiast na stronie 602: Spis księży pochodzących z Diecezji Tarnowskiej, a przynależnych do innych diecezji: - "archidiecezja krakowska: - wyświęceni i zatrudnieni w archidiecezji krakowskiej - ks. Brunon Boguszewski (Niedzieliska)". (informacja otrzymana od ks. Franciszka Kostrzewy via ks. Marian Kostrzewa, z parafii św. Jakuba w Brzesku)
Dzięki pomocy ks. dr Stanisława Łucarza SJ udało się nam otrzymać trochę informacji z Archiwum Kurii Metropolitalnej (AKM) w Krakowie: "Brunon Boguszewski - syn Pawła i Anny Józefczyk. Wikariusz w: Żywcu 17 VIII 1931-13 VIII 1934, Zakopanem 13 VIII 1934-1935, zastępca Sekr. Gen KSM 10 V 1935-12 XI 1937 (mieszkał w DE św. Marka (1935,), Sekretarz Gen KSM 12 XI 1937-1945; wik. w: św. Mikołaja 7 X 1939-1942 (mieszkał ul. Kopernika 9), św. Józefa 12 VIII 1942-1944, admin. w Więcławicach 10 XI 1944 -14 IV 1966 (dokładnie w Więcławicach Starych - gm. Michałowice, w parafii p.w. św. Jakuba Apostoła - przypis Zb. Stós), prob. tamże 14 IV 1966-1 XII 1975, rezyd. w : Krakowie p. WW Świętych 1975-1976 (ul. Bogusławskiego 8/15 –do III 19750 lu6), p. Bożego Ciała (ul. św. Wawrzyńca 7/2 razem z siostrą i bratem) III 1976-1987 (Romanem i Bogdanem - przypis Zb. Stós), rezyd. w Gaubitsch (Austria) 23 XI 1977-1980, 1982, 1983, 1984. Zm. 23 X 1987. poch. 27 X g. 10. 40 na Cm. Rakowickim"
I tu mamy mały problem, ponieważ w informacji przesłanej przez AKM w Krakowie nie ma nic na temat pracy ks. Boguszewskiego w kościele św. Łazarza, o której mówiła, cytowana wcześniej, Anna Carter w swoich zeznaniach dla Instytutu Yad Vashem. Do czasu pełnego wyjaśnienia tych rozbieżności zakładamy, że ks. Bruno Boguszewski, który wg Anny Carter ratował żydowskie dzieci i ten z notki biograficznej Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie, to jedna i ta sama osoba.
Odpowiedzi na wiele niewiadomych, wspomnianych powyżej, można znaleźć prawdopodobnie w księgach parafialnych w Strzelcach Wielkich (parafia Niedzieliska, do której należy obecnie Wygoda, powstała dopiero w 1950 r.). Dowiedzieliśmy się także, że w AKM w Krakowie znajdują się zdjęcia ks. Boguszewskiego.
Mamy nadzieję, że nasze próby wyjaśnienia okoliczności pracy ks. Boguszewskiego w kościele św. Łazarza w Krakowie, otrzymania jego zdjęć z AKM, jak i nawiązanie kontaktu z proboszczem w Strzelcach Wielkich, skończą się powodzeniem, przez co zaowocują wzbogaceniem biografii rodziny ks. Boguszewskiego.
Zbigniew Stós
Mariusz Gałek
Aktualizacja: Jedna "zagadka" rozwiązana. o. Stanisław Łucarz SJ napisał:
Otóż w Krakowie nie ma kościoła św. Łazarza. Brzmi to dziwnie nawet dla samych krakowian. Ludzie nazywają kościołem św. Łazarza kościół Niepokalanego Poczęcia NMP, który stanowi od dawna część szpitala św. Łazarza i bywa tak właśnie przez krakowian nazywany. Nie jest on niezależną parafią, leży natomiast na terenie parafii św. Mikołaja, gdzie w czasie wojny pracował ks. Boguszewski. Był więc on - jak przypuszczam - wikariuszem w parafii św. Mikołaja odpowiedzialnym za kościół Niepokalanego Poczęcia NMP, popularnie nazywanym kościołem św. Łazarza. I to właśnie całą sprawę by wyjaśniało. Pani Carter, jak zresztą i większość krakowian nie miała pojęcia o tych kościelnych zawiłościach i dlatego mówiła wyłącznie o kościele św. Łazarza.
9 czerwca 2014r.
Uzupełnienie
Kiedy rok temu pisaliśmy o tym cichym bohaterze z Wygody nie dysponowaliśmy jego zdjęciem. Nie udało się nam także otrzymać zdjęć z Archiwum Kurii Metropolitarnej w Krakowie. Dzisiaj jednak mogę zaprezentować zdjęcie ks. Boguszewskiego, do którego dotarł Mariusz Gałek, dzięki uprzejmości Pani Stanisławy z Rudego Rysia.
ks. Brunon Boguszewski lata 30. XX wieku
Dodatkowo od czasu zamieszczenia powyższego artykułu, w Internecie zamieszczono archiwalne numery Kwartalnika Społeczno - Kulturalnego "Naddłubniańskie pejzaże", wydawanego przez Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Michałowickiej nad Dłubnią. W dwóch numerach znajdują się wzmianki o ks. B. Boguszewskim.
List do ks. Brunona Boguszewskiego proboszcza w Parafii Więcławice od Kardynała Karola Wojtyły.
źródło: "Naddłubniańskie pejzaże", Tygodnik Społeczno-Kulturalny, Nr 2 (6) 2005 r.,
Poświęcenie wozu strażackiego przez ks. Brunona Boguszewskiego
Michałowice 1954 r.
11 czerwca 2015 r.