Ks. Kacper Mikulski ur. się we wsi Porąbka Uszewska, jako s. Adama i Marianny z Suchorabskich. Do zakonu bernardynów wstąpił 30.06.1859 r. W kalwarii Zebrzydowskiej. Nowicjat odbył w Sokalu, skąd wysłany został do Lwowa, gdzie zdał maturę (1864). Studium zakonne podjął we Lwowie; profesję złożył w 1865 r., a na kapłana został wyświęcony w 1866 r. (*) jako ojciec Kazimierz na księdza mszalnego.Popadł jednak w konflikt z władzami kościelnymi poprzez ukrywanie skazanego na pokutę ks. Szczurowskiego. Z tego powodu zarówno biskup Przemyski jak i Tarnowski nie chcieli już go mieć na swoim terenie. Te problemy przyspieszyły decyzję ks. Mikulskiego o konwersji, która dokonała się w polskim zborze staroluterskim w Czarnolesie 11.05.1875 roku.
W styczniu 1879 r. podjął studia teologiczne na Uniwersytecie w Dorpacie. W 1881 r. został ordynowany na pastora i objął zastępstwo diakona w Warszawie (1866). 1886-1926 był administratorem niemieckiej parafii w Paprotni Dużej.
W 1899 r. przyjął do kościoła ewangelicko-augsburskiego J. Piłsudskiego, jako konwertytę, co umożliwiło mu zawarcie związku małżeńskiego z Kazimierą Juszkiewiczową, która dla uzyskania rozwodu także zmieniła wyznanie. Ks. Kacper Mikulski udzielił ślubu marszałkowi Piłsudskiemu w dniu 15 lipca 1899 r. w kościele ewangelicko-augsburskim we wsi Paproć Duża, ziemi Łomżyńskiej (dzisiejsze województwo białostockie).
(*) Każde wymienione poniżej źródło podaje inny rok święceń kapłańskich (1866,1867,1868)
Piśmiennictwo:
[1] "Ewangelik z wyboru, pastor z powołania" »
[2] "Mikulski Kacper 1840-1935" »
Poniżej relacja prasowa z 1935 roku, jaka ukazała się po jego śmierci.
Ś. P. Ks. Kacper Mikulski.
Po zgonie nestora duchowieństwa ewangelickiego
Dnia 28 ub. m. odbył się w Łomży pogrzeb wielce zasłużonego i ogólnie czczonego pastora miejscowej parafji ewang.-augsb. ś. p. Ks. Kacpra Mikulskiego. Pogrzeb ten zamienił się w wielką manifestację całego społeczeństwa. Prócz duchowieństwa z NPW. Ks. Biskupem D-rem J. Burschem na czele, wzięli w nim udział wszyscy najwyżsi przedstawiciele władz państwowych, wojskowych, administracyjnych i komunalnych, społecznych instytucyj i organizacyj, szkoły i inni.
Ks. Kacper Mikulski przeżył blisko 96 lat. Urodził się w rodzinie katolickiej w Małopolsc., Już jako chłopiec interesował się sprawami religijno-kościelnemi. Wrodzona pobożność oraz zetknięcie się z zakonnikami zbudziła w nim chęć wstąpienia do klasztoru. W roku 1859 po przezwyciężeniu oporu ojca młody Kacper został braciszkiem zakonnym. Jako zdolnego wysłano go na dalszą naukę gimnazjalną do Lwowa, następnie do Tarnowa, gdzie ukończył gimnazjum. Po ukończeniu teologji został wyświęcony w roku 1868 (*) jako ojciec Kazimierz na księdza mszalnego. W tym mniejwięcej okresie zaczyna się w nim walka wewnętrzna. Podobnie jak Dr. M. Luter i on nie znalazł w klasztorze tego, czego szukał. Spełniał rozkazy, wykonywał praktyki religijne, odmawiał przepisane modlitwy, lecz w sercu swojem odczuwał pustkę. Aby ją choć w części zapełnić, zajął się uporządkowaniem bibljoteki klasztornej. Między książkami znalazł dzieło zwalczające naukę Lutra. Oddał się uważnemu czytaniu, a skutek był ten, że obudziła się w nim wielka sympatja do Reformatora i chęć poznania jego nauki. Nie zasklepiał się jednak Ks. Mikulski w teoretycznych rozważaniach o chrześcijaństwie, lecz poświęcał się pracy dla dobra bliźnich. To też jako cierpliwy jałmużnik chodził od wsi do wsi i zbierał ofiary na budowę domu dla sierot. W ten sposób zaszedł na plebanję ewangelicką w Krakowie, gdzie poznał się z ks. past. Angersteinem. Zetknięcie się z tym sługą Bożym i otrzymanie od niego Nowego Testamentu, zadecydowało o jego przyszłości. Po dłuższej walce mnich bernardyński porzucił klasztor wiosną 1875 roku i udał się do Czarnolesia w Prusach, gdzie w tamtejszym zborze polsko-ewangelickim pracował ks. Angerstein. Tu przeszedł na łono naszego kościoła i złożył w dniu przejścia wzniosłe wyznanie, które jest pięknym dokumentem wiary. Odtąd w ciągu 3-ch lat był kierownikiem Domu Sierot w Płochocinie pod Warszawą. W roku 1879 Ks. Mikulski udał się na studja teologji ewangelickiej do Dorpatu. Teologję ukończył w 40 roku życia i został wyświęcony na księdza ewangelickiego. Krótko był wikariuszem w Warszawie, poczem objął parafję w Sobiesękach budując tam z uzbieranych w całym kraju pieniędzy kościół i plebanję. W roku 1885 przeszedł na proboszcza do Łomży, administrując jednocześnie parafję Paproć Duża oraz przez 20 lat z przerwami parafję Węgrowską. Niemcy podczas okupacji usunęli Go z zajmowanych placówek, dopiero po ich wyjściu wrócił na swoje stanowiska, Sześć lat temu przeszedł Ks. Mikulski na emeryturę.
Od roku 1900 do 1905 był duszą wszystkich zakładanych na terenie Łomży i okolicy kółek samokształcenia, uświadamiania narodowego i t. p. Potem z poświęceniem opiekował się kółkami niepodległościowemi, przestrzegał przed niebezpieczeństwem uczniów, ukrywając niedozwoloną przez Moskali literaturę na plebanji. Zaangażowane w pracy niepodległościowej osobistości, tropione przez rząd rosyjski, znajdowały zawsze ukrycie na plebanji w Łomży, Między innemi znalazł tam również schronienie Marszałek Józef Piłsudski. Do bytności Marszałka na parafji w Łomży w charakterze gościa Ks. Mikulskiego, odnosi się mało znany fakt z Jego życia. Oto co pisze o tem Wł. Pobóg-Malinowski w książce p. t.: „Józef Piłsudski”:
„Ślub ich odbył się - po kilkuletniej znajomości - w dniu 15 lipca 1899 r. w kościele ewangelicko-augsburskim we wsi Paproć Duża, ziemi Łomżyńskiej (dzisiejsze województwo białostockie). Akt ślubny poprzedziły trzykrotne publiczne zapowiedzi - Piłsudski podał się przytem za kupca, mieszkającego stale w Łapach. Świadkami byli bracia Adam i Jan Piłsudscy.”
Spisany po rosyjsku akt ślubu brzmi (w tłumaczeniu):
„Odbyło się w Paproci Wielkiej trzeciego (piętnastego lipca 1899 roku o godz. dziesiątej rano. Ogłaszamy, że w obecności świadków Adama Piłsudskiego, lat 29, pomocnika architekta i Jana Piłsudskiego, lat 23, pracownika bankowego, - obu zamieszkałych w mieście Wilnie, zawarto daty dzisiejszej religijny związek małżeński pomiędzy Józefem Klemensem Piłsudskim, - kawalerem, kupcem, zamieszkałym w Łapach, urodzonym w majątku Żułowie, lat 31, synem szlachcica Józefa i nieboszczki Marji urodzonej Bilłewicz - małżonków Piłsudskich, ewangelicko augsburskiego wyznania i Marją Kazimierą Juszkiewicz, urodzoną Koplewską rozwiedzioną z winy męża, mieszkającą w Łapach, urodzona w Wilnie, lat 33, córką zmarłego szlachcica Konstantego żyjącej Ludmiły urodzonej z Komiczów małżonków Koplewskich, ewangelicko - augsburskiego wyznania. Małżeństwo poprzedziły trzy ogłoszenia publikowane w tutejszym ewangelicko-augsburskim kościele 13-25 czerwca roku bieżącego i w dwie następujące niedziele. U mowa małżeńska została zawarta. Akt niniejszy został przeczytany nowozaślubionym i obecnym świadkom, przez nich i przez nas podpisany”.
Powyższy akt ślubu podpisali wszyscy trzej Piłsudscy i ks. K. Mikulski.
Po uzyskaniu niepodległości Ks. Mikulski jeden z tych, co wiedzą jak cenić wolność, płakał w urzędach polskich z radości, ze szczęścia, że może mówić po polsku.
Pogrzeb Ks. Mikulskiego był wielką manifestacją, aktem uczczenia przezacnego Duszpasterza, wielkiego Człowieka i dobrego Polaka.
Cześć Jego Świetlanej Pamięci!
Źródło: Ewangielik Górnośląski Katowice, 13 pażdziernika 1935 r. nr. 37 str.3
Nadesłał: Mariusz Gałek
25 września 2014r.