Mikołaj z Jadownik - "Chłop bibliofil z XV wieku"
(ks. dr Ludwik Zalewski)
2015-02-20
CHŁOP BIBLIOFIL Z XV wieku
ks. dr Ludwik Zalewski (1878-1952)
Ciekawy objaw kultury średniowiecznej w Polsce przedstawia Mikołaj z Jadownik, bibliofil z XV stulecia, proboszcz wiejski a chłop z pochodzenia. Jest on dotychczas zupełnie piśmiennictwu polskiemu nieznany. Nie udało się też odnaleźć jakichkolwiek o nim wiadomości w archiwach. Jedynym śladem życia, który oparł się stuleciom i przechował imię Mikołaja do naszych czasów, są rękopisy, będące kiedyś jego własnością, jego ręką lub dla niego przepisywane. One też stanowi jedyne źródło, z którego można zaczerpnąć nieco wiadomości o jego życiu, a jednocześnie powód, dla którego jego osoba zasługuje na zainteresowanie. Miejscem urodzenia Mikołaja były Jadowniki, stale przy jego imieniu zaznaczane. Spośród kilku miejscowości tej nazwy, wymienionych w Słowniku Geograficznym, najprawdopodobniej były to Jadowniki Podgórne, nad rzeczką Uszwicą w powiecie brzeskim położone. W roku 1357 Kazimierz Wielki nadał Jadownikom Podgórnym las między wsią a rzeką Uszwą leżący, a być może i samorząd wraz z sądami ławniczymi, niewiadomo bowiem od jakiego czasu Jadowniki te prawa posiadały. W XV wieku Jadowniki Podgórne były wsią królewską. Później wraz z Maszkienicami tworzyły starostwo niegrodowe. W 1463 roku wybudowano w Jadownikach Podgórnych kościół drewniany na podmurowaniu. Opieka (prawo podawnictwa) nad. probostwem w Jadownikach należała do króla. Że Jadowniki Podgórne (przymiotnik odróżnia je od Jadownik Mokrych również w powiecie brzeskim (obecnie tarnowskim - przypis Z.S.) między Dunajcem a ujściem Usznicy do Wisły położonych) były miejscem urodzenia Mikołaja, przemawia również okoliczność, że jak zobaczymy dalej. przebywał on w początkach swej kariery - kapłańskiej w okolicach tej wioski najwidoczniej u znajomych, zanim otrzymał probostwo. Stanowisko plebana niebogatej parafii, jakie po kilku latach pobytu u proboszczów sąsiednich parafij Mikołaj otrzymał, świadczy, zdaje się, że brak mu było zarówno środków materialnych jak i poparcia możnej rodziny, że wyszedł z chłopów wsi królewskiej Jadownik. więcej »
Nadesłał: Mariusz Gałek
|