Sesja wyjazdowa UTW do siedziby Krakowskiego Bractwa Kurkowego
(Cecylia Jabłońska, Anna Gaudnik)
2015-11-19
Sesja wyjazdowa UTW Dzieje Krakowskiego Bractwa Kurkowego w dniu 18.11.2015
„Bractwo Kurkowe w Krakowie jest organizacją istniejącą w Krakowie niemal nieprzerwanie od wieków średnich. Jego początków szukać należy w wieku XIII, kiedy Kraków na mocy przywileju lokacyjnego księcia Bolesława Wstydliwego /1226-1279/ uzyskał prawo opasania się murami obronnymi. Wobec braku stałego garnizonu do ich obrony obowiązek ten spoczywać musiał na samych mieszczanach, którzy na co dzień trudniąc się handlem lub rzemiosłem mogli nabywać umiejętności posługiwania się bronią w specjalnie do powołanym, ponadcechowym bractwie zwanym kurkowym, towarzystwie strzeleckim lub z łaciny Szkołą Strzelecką. Nazwa Bractwo Kurkowe pochodzi od jednej z najważniejszych konkurencji strzeleckich tj. strzelania do stanowiącego cel drewnianego ptaka, zwanego potocznie kurem”…. cytat z opracowania Muzeum Historycznego Miasta Krakowa autor Grażyna Lichończak-Nurek „”Tam na Celestatcie…” Przewodnik po wystawie stałej „ Z dziejów Krakowskiego Bractwa Kurkowego”
Bardzo liczna grupa studentów (50 osób) UTW w Brzesku miała okazję poznać tą wspaniałą historię dzięki spotkaniu z Panią kustosz Małgorzatą Niechaj na które to spotkanie zaprosił nas członek Krakowskiego Bractwa Kurkowego Pan Prezes Mieczysław Mietła. Spotkaliśmy się w Celestacie – budynku historycznym Krakowskiego Bractwa Kurkowego w Krakowie, który mieści się w obrębie Parku Strzeleckiego na ul. Mogilskiej.
Krakowskie Bractwo Kurkowe działa od końca XIII wieku do roku 1794 ,którego głównym zadaniem była obrona murów miejskich . Po upadku Insurekcji Kościuszkowskiej siedzibę Bractwa mieszczącą się za Bramą Mikołajską zajęli i spalili Prusacy. Do reaktywowania działalności już jako Towarzystwa Strzeleckiego Krakowskiego – dojść miało dopiero w roku 1831 w Wolnym Mieście Krakowie pozbawionym już murów obronnych . Miało to wpływ na zmianę charakteru strzeleckiej organizacji . Zasadniczym celem nie było już przysposobienie do obrony nieistniejących już miejskich obwarowań , lecz bardziej dbałość o podtrzymanie prastarych tradycji. W roku 1837 Bractwo nabyło Ogród Strzelecki, a w nim 15 października 1837 roku otwarto uroczyście nową siedzibę Bractwa - Celestat.
Przerwę w działalności Bractwa Kurkowego spowodowała I-sza wojna światowa, a wybuch II-giej wojny spowodował, że wszystkie strzeleckie pamiątki musiały opuścić siedzibę Bractwa. Jak się potem okazało na wiele dziesiątków lat.
W roku 1951 władze rozwiązały Towarzystwo Strzeleckie – Bractwa Kurkowego. Odebrano mu Ogród Strzelecki i budynek. Dokumenty Bractwa trafiły do Archiwum Państwowego w Krakowie, gdzie zostały uporządkowane, zaś wszelkie zbiory pamiątek do Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. W ten sposób ocalały i nie uległy zniszczeniu. Starania o odzyskanie budynku Celestatu trwały długie lata. Dopiero w roku 1983 władze Miasta Krakowa zdecydowały się oddać budynek Muzeum Historycznemu Miasta Krakowa z przeznaczeniem na zorganizowanie tam stałej ekspozycji poświęconej dziejom Krakowskiego Bractwa Kurkowego. Po zmianach społeczno-politycznych w roku 1989 Bractwo Kurkowe odzyskało cały swój majątek , nie mniej nie zmieniło się przeznaczenie dawnej siedziby – Celestatu i cały czas istnieje piękna stała wystawa pokazująca dzieje Krakowskiego Bractwa Kurkowego.
Można tutaj zobaczyć zbiory dawnej zbroi, wspaniałą kolekcje portretów królów kurkowych- pomysł ten powstał w 1842 roku – i co roku powstaje nowy portret króla kurkowego. Jest zasada, że w budynku historycznym – umieszczane są tylko portrety już zmarłych króli. Wszystkie przedstawiające żyjących umieszczone są w kamienicy obok stanowiącej siedzibę Krakowskiego Bractwa Kurkowego.
Najcenniejszym eksponatem jest srebrny kur. Ten piękny srebrny ptak został Bractwu ofiarowany w roku 1565 jednak nie przez króla Zygmunta Augusta – jak chce legenda- ale przez władze miasta Krakowa i stanowi do dnia dzisiejszego przechodnim symbolem władzy każdego wybranego króla kurkowego. Znajdują się tutaj również inne cenne pamiątki tzw. „klejnoty” . Całość tej kolekcji jest imponująca. Pokazuje historię i tradycję tak skrupulatnie przekazywaną następnym pokoleniom, nie podlegająca modzie, ani innym zewnętrznym naciskom. Należy podkreślić, że jest to Bractwo od początku istnienia do dzisiaj wyłącznie męskie (panie mile widziane są na balach i innych dobroczynnych akcjach)
Musimy podkreślić, że członkami Bractwa , jak również królami kurkowymi – byli w roku 1880 Jan Gotz, w 1904 Jan Gotz - Okocimski a w roku 2000 Mieczysław Mietła. Być Królem Kurkowym to nie tylko zwycięstwo w rywalizacji strzelniczej, ale olbrzymie wyróżnienie, godność , zaszczyty, ale też wiele, wiele obowiązków.
W tym miejscu pragnę Panu Prezesowi Mieczysławowi Mietle serdecznie podziękować za pomoc w przygotowaniu spotkania w Celestacie i uczestnictwo w nim.
Wyrażam wielką nadzieję, że jeszcze nieraz spotkamy z Królem Kurkowym AD 2000 – może w kontuszu , ale to będzie spotkanie!
Cecylia Jabłońska
|