Trudne pytania …  (Lucjan Kołodziejski)  2015-12-05

Trudne pytania … Przed kilkoma dniami ukazała się kolejna książka Władysława Kurtyki: Biskupice Radłowskie –walki z najeźdźcą we wrześniu 1939 roku. Tytułowe Biskupice stają się okazją do zaprezentowania przez autora nowego spojrzenia na walki toczone tam 7/8 września. Autor – za pośrednictwem Miejsko–Gminnej Biblioteki Publicznej w Radłowie - skorzystał z zasobów archiwalnych Polish Institute and Sikorsky Museum w Londynie. Na podstawie złożonych tam pisemnych relacji żołnierzy 6 i 21 dywizji piechoty przedstawia ich szlak bojowy ze szczególnym uwzględnieniem walk w Biskupicach Radłowskich i Radłowie. Na tej podstawie formułuje pytania badawcze oraz udziela na nie odpowiedzi. Początkiem rozumowania jest zakwestionowanie wielu dotychczasowych twierdzeń i osądów. Wielokrotnie Kurtyka podkreśla, że jego podstawowym celem jest dotarcie do prawdy o tamtych tragicznych wydarzeniach. Kwestionuje samą nazwę „Bitwa” jak i „Radłowska”. Wskazuje na wieś Biskupice Radłowskie jako miejsce bitwy przy przeprawie przez Dunajec, w wyniku której zostały zniszczone i spalone. Szkoda jednak, że podając liczbę 135 spalonych gospodarstw nie odniósł się do całości. Podanie procentowych strat bardziej pomagałoby w zrozumieniu ogromu zniszczeń. Kolejnym mitem  września 1939 r., według autora, jest obrona szkoły w Radłowie. Autor stawia proste, a jednocześnie trudne pytania. Jakie było jej znaczenie? Czy w ogóle miała jakikolwiek sens? Szczególnie nabiera to znaczenia, gdy kolejne rocznice świętowane są z coraz to większą celebrą. Kurtyka pyta prawie że wprost: Dlaczego Radłów eksponowany jest na pierwszym miejscu, skoro most w Biskupicach był osią walk ? Podkreślając słusznie waleczność, a nawet bohaterską walkę żołnierzy i oficerów liniowych, autor zarzuca naczelnemu dowództwu nawet brak planów na wypadek wojny z Niemcami. Brakuje jednak odniesienia się autora do fundamentalnego pytania: Czy była szansa na zwycięstwo we wrześniu 1939 r.? J. Beck przemawiając w Sejmie 5 maja 1939 r. odrzucił niemieckie żądania w sprawie korytarza gdańskiego. Niemcy i Rosja nawiązały bliskie kontakty. Pisząc o tajnym pakcie Ribbentrop – Mołotow autor wiedział, że Polska została skazana na klęskę. Mocarstwowa Francja w 1940 r. podała się pod ciosami Wermachtu w ciągu jednego miesiąca. Cóż dopiero pisać o Polsce w 1939 r. Cennym uzupełniłem informacji zaczerpniętych z dokumentów Instytutu Polskiego w Londynie są dwa wywiady z żyjącymi jeszcze mieszkańcami Biskupic oraz archiwalne zdjęcia. Wnoszą one kilka nowych informacji do obrazu walk z 7/8 września. Jednak są to spostrzeżenia jednostkowe. Budowanie na ich podstawie wiedzy historycznej budzi coś więcej niż moje wątpliwości. Pierwsza część książki jest w mojej ocenie cichą polemiką z książką Józefa Trytka Przysięgę złożoną ojczyźnie wypełnili... : bitwa radłowska 7-8 wrzesień 1939 roku, wydaną w 2009 r. W dalszych rozdziałach książki (brakuje ich numeracji): Konferencja w Jałcie, Praska wiosna, Litewskie animozje, Co jeszcze dała Polsce Jałta, Kurtyka snuje rozważania na temat historii Polski. Brak bibliografii, która winna znaleźć się w końcowej części książki, nie pozwala stwierdzić, w jakim stopniu autor zna podstawową literaturę przedmiotu dla tamtych czasów. Budowanie dyskursu historycznego w oparciu o wiadomości z popularnej prasy i kilku publikacji książkowych zaprzecza rzetelności warsztatu historyka. Autor ma prawo do własnej oceny i interpretacji znanych faktów. Czy formułuje jednak wypowiedzi zawierające prawdę i tylko prawdę? Mam nadzieję, że pojawienie się tej książki zainicjuje dalsze prace, a może nawet zaowocuje kolejną publikacją. Urząd miasta Radłowa mógłby nie tylko współorganizować obchody rocznicowe, ale też wydać pracę naukową związaną z tą bitwą, napisaną przez zawodowych historyków wojskowości. Gorąco polecam książkę Biskupice Radłowskie … wszystkim mieszkańcom Biskupic Radłowskich i Radłowa, interesującym się przeszłością swojej małej ojczyzny. Władysław Kurtyka udowodnił, że historia jest nauką pozwalającą stawiać wciąż nowe pytania w odniesieniu do stereotypowych wyobrażeń czy mitologizujących przeszłość twierdzeń. Samodzielna praca badawcza oraz wydanie jej efektów własnym sumptem zasługuje na uznanie. Lucjan Kołodziejski Od admina: Przypominam młodszym czytelnikom portalu, że do X. 1954 roku zarówno Biskupice jak i Radłów wchodziły w skład powiatu brzeskiego. ZbigniewStós