Powiat brzeski w cyfrach -1871 r.
(Lucjan Kołodziejski)
2016-07-17
Powiat brzeski w cyfrach -1871 r.
Przed kilku tygodnia otrzymałem kartę z danymi statystycznymi z 1871 r. odnoszącymi do powiatu brzeskiego w jego ówczesnych granicach. Dziękuję Michałowi Lorantemu za udostępnienie materiału z Archiwum Narodowe w Krakowie oddział I Teki Antoniego Schneidra 209, k. 353-354.
Zawarte w informacje – przepisane poniżej expressis verbis – posiadają duża wartość poznawczą. Warto im poświęcić kilka chwil, samemu wysnuwając wnioski. Dla mnie zaskoczeniem była ilość uczniów – dziatwy szkolnej, jak wówczas mówiono – w szkołach ludowych. W powiecie brzeskim statystycznie co ósmy mieszkaniec był Żydem. Co zastanawiające w pierwszej tabeli to to, że liczba podanej ludności„według religii” zawarta w karcie z nieznanych przyczyn nie stanowi sumy liczby podanych „dusz”.
Drzwi drewnianego domu w Dołędze, 2016 r.
Drzwi ówczesnych chałup nie posiadały zewnętrznych klamek i zamków ! Ludność: według religii | dusz | rz. katolików | 70029 | rz. greckiego | 5 | niemieckiego ( sic ! – L.K) | 1 | ewangelicy lutry | 15 | ewangelicy reformowani | --------- | mojżeszowego | 9796 | Razem | 82801 | Kilka pogranicznych gmin (które – L.K.) .konkurują [1] do starych parafii: do Otfinowa 504
Poręby Sypytkowskiej 1442
Tropia 456 Szkoły ludowe Miejscowość | dzieci | Miejscowość | dzieci | Miejscowość | dzieci | Brzesko | 160 | Gnojnik | 50 | Szczurowa | 100 | Biesiadki | 100 | Jasień | 60 | Szczepanów | 75 | Biadoliny radl. | 80 | Iwkowa | 100 | Tymowa | 83 | Borzęcin | 350 | Jadowniki | 190 | Uszew | 80 | Bielcza | 120 | Maszkienice | 100 | Wojakowa | 80 | Czchów | 76 | Okocim | 50 | Wojnicz | 230 | Domasławice | 60 | Olszyny | 12 | Zakliczyn | 225 | Dębno | 130 | Paleśnica | 130 | Zdonia | 90 | Gosprzydowa | 20 | Radłów | 120 | Zaborów | 90 | Gwoździec | 60 | Sufczyn | 60 | Złota | 50 |
Poczty. Brzesko,Słotwina, Wojnicz, Radłów, Czchów, Zakliczyn. Stacje kolejowe i telegrafy.Słotwina,Biadoliny szlacheckie, Bogumiłowice. Browary | Gorzelnie | Okocim
Wojnicz
Słotwina
Radłów
Lusławice | Okocim
Słotwina
Gnojnik
Tworkowa
Sufczyn
Borzęcin
Radłów
Piaski
Drużków
Lusławice | Młyny
Amerykański | Wodne | Spławne [3]
| Wiatraki | Brzesko
Gnojnik
Kąty
Okocim
Tymowa
Uszew
Wola Dębińska | Będziszyna,
Biadoliny
Bielcza
Borzęcin
Jurków
Konczyska
Pomianowa
Rajsko
Ruda Rysie
Strzelce Wielkie
Zakliczyn | Biskupice Radłowski
Biskupice lanckorońskie Bogumiłowice Łukanowice
Piaski Drużków | Wesołów Okocim |
Tartaki | Owczarnie | Cegielnie | Borowa
Gnojnik
Konczyska
Paleśnica | Borzęcin
Radłów
Wola Radłowska
Dąbrowa
Dzierzaniny
Gnojnik
Okocim
Olszowa
Piaski Drużków
Połom mały | Przybysławice
Roztoka
Tworkowa
Wesołów
Wielka Wieś
Wojakowa
Zawada
Zdonia
Zdrochec | Gnojnik
Jadowniki
Jasień
Szczurowa
Tworkowa
Okocim
Wojnicz | Rozległość według kultury [4]
Orne pola | morg | sąg [2]
| Łąki | 80235 | 1132 | Ogrody | 17746 | 217 | Pastwiska | 1152 | 1290 | Lasy wysokopienne | 19528 | 905 | Lasy niskopienne | 19231 | 874 | Place pod budowle | 690 | 1190 | Drogi i gościńce | 2670 | 1940 | Wody | 2917 | 327 | Place puste | 927 | 1537 | Razem | 197289 | 1373 |
Opracował:
Lucjan Kołodziejski
Przypisy:
[1] Słowo konkurencja w tym przypadku oznacza rywalizację dotyczącą czasu powstania danej parafii.[
2] Model tzw. młyna amerykańskiego, charakteryzował się napędem centralnym maszyn i urządzeń młyńskich od silnika wodnego, parowego, spalinowego,wiatrowego, elektrycznego, czy innego, rozbudowanymi systemami transportu wewnątrzzakładowego (kubełkowego, ślimakowego,grawitacyjnego lub innego), rozbudowanymi oddziałami segregowania,łuszczenia i czyszczenia zboża oraz produktów przemiału. (…) Oznaczał on rewolucję w młynarstwie, m.in. dlatego, że poważnie eliminował pracę człowieka. Wcześniej gnieciono i mielono ziarno między dwoma kołami młyńskimi, a następnie w trakcie żmudnej, ręcznej obróbki przerabiano je na mąkę, z której można było wypiekać chleb. Ewans zmechanizował ciągi transportu i przemiału mąki. Mało tego, doprowadził, że w jednym miejscu dostarczane było do młyna zboże, a na drugim, w końcu procesu technologicznego oczyszczenia i przemiału zboża, do worków wsypywano gotowy produkt i inne – uboczne (np. kaszę, otręby i śrutę). Wydajność młynów mechanicznych poważnie wzrosła z chwilą wynalezienia mlewników walcowych, które z przełomem XIX i XX w. skutecznie zaczęły konkurować ze złożeniami kamieni młyńskich i tzw. młynem pytlowym…(http://viscobar.cba.pl/?p=6641)
[3] Młyn spławy czyli napędzany energią nurtu rzeki.
[4]Rozległość według kultury czyli według sposobu uprawy ziemi.
|