Testament Wilhelma hr. Żeleńskiego
(Magdalena Smolska-Kwinta, Zb. Stós)
2017-03-19
Testament Wilhelma hr. Żeleńskiego
Testament, Bogu Wszechmogącemu a miłosiernemu, duszę moją, którą stworzyć raczył w opiekę polecam, żebrząc miłosierdzia Jego.
Ciało moje ma być pochowane w Witowie w kościele, gdy nie dali od tego miejsca umrę nad mil 20, inaczej mam leżeć gdzie umrę. Żona moja ma mi postawić nagrobek, przy pogrzebie nie ma być żadnych okazałości. Na 200 ubogich przeznaczam złotych reńskich 200, co przy pogrzebie rozdane być ma.
Żonę moją Adelajdę z Białuskich hrabinę Żeleńską chcę mieć i stanowię dziedziczką całego mego majątku tak nieruchomego jako i ruchomego, nic a nic z całego ogółu majątku nie wyłączając pod następującymi warunkami:
- Spadek po bracie Stefanie Witowi, Ferdynandowi i Władysławowi Żeleńskim, z warunkiem, że w żadne kalkulacje z żoną moją wchodzić nie będą, com wybrał za życia z tamtych prowentów.
- Łukaszowi Kucharzowi ma wypłacić w rok po śmierci mojej 500 reńskich i procent po 5/100
- W wsi Aleksandrowicach ma moja żona sukcesorka jeneralna, wystawić szpital na dziadów ośmiu, to jest cztery Babki i czterech Dziadków. Ci mają pobierać każden zboża pojedynczo; korzec żyta, korzec jęczmienia, pół korca owsa, ćwierć grochu na pół roku, a na cały rok ziemniaków okopanych na jednego zagonów dwa. Lecz małżeństwo nie może być przyjmowane, tylko wysłużeni gospodarze, gospodynie, a przed nimi mają mieć pierwszeństwo wysłużeni z wsi wojskowi i żony tych co na placu boju polegli, ma właściciel wsi umieścić. Zasług czyli omasnego ma każden dziadek pobierać złotych polskich 20, a babka 10. Gdyby dziadek był stanu wojskowego ma pobierać złotych polskich 60. Ten dom ma być murowany i najdalej po mojej śmierci w lat dwa ukończony. Ten fundusz zapisuję wiecznymi czasami i intabulować nakazuję w księgach krajowych. Następnie robię takie samo rozporządzenie w wsiach Moresko, na dziadów dwóch, babek dwie. W Witowie dziadków dwóch, babek dwie. W Dobrówce Morski i Witoski nie ma być stawiane mieszkanie tylko deputat wydane na dziadka lub babkę jedną. W wsi Brzeziu na dziadków czterech, babek cztery. Na wszystkich wsiach ma ten ciężar zaintabulowany być. Księża plebani nie mają się do tych dziadków i babek mieszać i na swoje usługi używać.
- Wkładam obowiązek na żonę moją, ażeby na lat trzy najdalej wystawiła nagrobek w Witowie, w kościele dla rodziców moich i braci Teodora i Stefana, któren nagrobek ma kosztować najmniej złotych polskich dwanaście tysięcy w srebrnej monecie.
Ten testament własną ręką pisałem w Brzeziu dnia 25 maja roku tysiąc osiemset trzydziestego pierwszego.
Wilhelm hrabia Żeleński
źródło: Forum Nobilium Tarnoviense, successionalia, fascykuł 4061, karta 29-30
Opracowała: Magdalena Smolska-Kwinta
ALEKSANDROWICE - Miejscowość położona jest na Wyżynie Krakowsko – Częstochowskiej, u stóp jurajskiego pasma zwanego Garbem Tenczyńskim, w odległości 14 km na zachód od Krakowa. Aleksandrowice zajmują południową część Gminy Zabierzów, granicząc od wschodu z Balicami, od północy z Burowem, od zachodu z Brzoskwinią i od południa z Morawicą (gmina Liszki). Położone są w bezpośredniej bliskości Międzynarodowego Portu Lotniczego im. Jana Pawła II w Balicach, przy autostradzie A-4 Kraków – Katowice. Aleksandrowice należą do parafii pw. św. Bartłomieja Apostoła w Morawicy.
W 1791 roku Aleksandrowice nabywa Franciszek Żeleńskie herbu Ciołek. Wieś liczy wówczas 208 mieszkańców (100 mężczyzn i 108 kobiet) w tym 5 osób pochodzenia szlacheckiego, a 8 Izraelitów, są 32 domy, dwór i karczma. Po śmierci Franciszka Aleksandrowice dziedziczy jego syn Wilhelm Żeleński. Fundator „szpitala dla ubogich” dla wysłużonych gospodarzy i uczestników walk narodowo –wyzwoleńczych. Szpital ten, zgodnie z wolą ofiarodawcy wybudowała jego żona Adelajda z Białuskich Żeleńska, według projektu znanego budowniczego Wolnego Miasta Krakowa Ignacego Hercoka. „Szpital” mieścił się w budynku czteroizbowym i był krytym gontem.
źródło: www.aleksandrowice.pl
* * * * *
W I kwaterze morawickiego cmentarza parafialnego widoczny jest pięknie odrestaurowany w 2014 r kamienny nagrobek pochodzący z 1869 roku . Pomnik ten kryje serce Wilhelma hr Żeleńskiego, zmarłego w Dreźnie właściciela Aleksandrowic. (...) Tu spoczywają także: Adelajda z Białuskich – Żeleńska żona Wilhelma Żeleńskiego, a po jego śmierci żona Erazma Skarżyńskiego, Erazm Skarżyński herbu Bończa (1806 – 1871) uczestnik powstań narodowowyzwoleńczych 1830/1831, 1846 i 1863 r. Oraz zmarłe w dzieciństwie dwie córki z małżeństwa Adelajdy i Erazma Skarżyńskich : Delfina (Delka) i Ewa. 
(źródło - patrz link podany poniżej)
Kamienny nagrobek o wysokości 3 metrów postawiony jest na grobowej piwnicy. Podstawę pomnika tworzą prostokątne płyty ułożone dwustopniowo. Środkowa część nagrobka posiada kształt graniastosłupa z umieszczonymi tablicami inskrypcyjnymi. Na froncie umieszczona jest ozdobna płyta inskrypcyjna poświęcona zmarłym: Adelajdzie, Delfinie i Ewie. Symbolem zbiorowej pamięci Aleksandrowiczan jest także nazwanie Parku im.Wilhelma hr Żeleńskiego. źródło » (dostęp 18.03.2017r)
Opracował: Zbigniew Stós
Przeczytaj także: M. Smolska-Kwinta, Zb. Stós "Posiadłość Wilhelma hr. Żeleńskiego w Państwie Brzesko w 1831 r."
|