Plutony Dywersyjne AK w w powiecie brzeskim  (Lucjan Kołodziejski)  2017-08-31

W ostatnim czasie nabyłem książkę poświęconą niemieckiej okupacji gminy Dębno w latach 1939 – 1945. [1] Z dużym zainteresowaniem przeczytałem zawarte w niej informacje dotyczące terenu Borzęcina i Bielczy. Lektura pozwoliła mi poznać odpowiedz na ważne dla mnie pytanie: kto wykonywał wyroki śmierci na kolaborantach oraz kary na kobietach utrzymujących kontakty z niemieckimi żołnierzami w powiecie brzeskim.

Autorzy dzięki materiałom przekazanym przez Stanisława Jedynaka do Biblioteki Publicznej w Porąbce Uszewskiej budują ciekawą narrację historyczną rozpoczynającą się we wrześniu 1939 r., a kończącą w 1945 r. sowieckimi represjami wykonywanymi rękoma PUBP w Brzesku. Pisząc, wspominają zarówno o Batalionach Chłopskich jak i Oddziale Narodowej Organizacji Wojskowej w lasach radłowskich. Podstawowy nurt opowieści dotyczy jednak działalności Armii Krajowej w Dębnie.

Dzięki ich pasji badawczej czytelnik poznaje historię działalności plutonów dywersji AK w powiecie brzeskim. Dowódcą dywersji obwodu „Buty” był Adam Bartosz „Kmicic”, a d - cą oddziału dywersji Placówki „Dawid” (Dębno) został Teofil Hebda „Błyskawica”. W skład tego  oddziału wchodzili: Stanisław Michałek „Dzwon”, Józef Michałek „Atos”, Kazimierz Rusin „Brzytwa” - wszyscy z Sufczyna, Józef Rogóż „Pałasz” z Borzęcina (ukrywał się w domu Żółtych w Dębnie), Jan Roczniak Sokół z Dębna, Klemens Góral „Piorun” z Porąbki Uszewskiej oraz Jan Bodura „Zamek” z Dołów. [2]

To właśnie oni wykonywali wyroki śmierci na zdrajcach i kolaborantach. Gdyby udało się zebrać nazwiska i imiona zdrajców w każdej z gmin obecnego powiatu brzeskiego to lista byłaby zapewne długa. Iluż kobietom za spotkania z niemieckimi żołnierzami strzyżono głowę i bito ?

Gdy w swojej gminie próbowałem swego czasu nagłośnić jeden z przypadków współpracy z Niemcami, to poinformowano mnie, że to nieprawda ! Mało tego, członek z tejże rodziny tłumaczył mi, że jego przodek … pomagał swoim.

Andrzej Chodacki faktograficzny materiał Piotra Mercika i Szymona Smagi – Kumorka uzupełnił swoimi opowiadaniami. Szczególnie zwróciłem uwagę na jedno z nich „Michałek” poświęcone nieudanej próbie wykonania wyroku śmierci w Borzęcinie. Różnie to bywało … .

Warto tę książkę mieć w domowej biblioteczce i konfrontować ją z innymi materiałami poświęconymi poszczególnym gminom i wioskom naszego powiatu. Wnioski są bardzo ciekawe!