Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" w Brzesku - fasadowa organizacja?
Tematem działalności reaktywowanego T. G. "Sokół" zainteresowałem się na wiosnę tego roku, kiedy dowiedziałem się nieoficjalnie, że Towarzystwo uzyskało w 2009 roku od Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA) odszkodowanie (rekompensatę) za utracone mienie w kwocie 725.083,08 złotych. Ponieważ informacja ta nie dotarła do opinii publicznej, a obserwując życie społeczno polityczne w Brzesku, nie zauważyłem praktycznie żadnej działalności "Sokoła", zapytałem paru członków Towarzystwa (nazwisk przez grzeczność nie wymienię) o ich działalność w tej organizacji. Interesowało mnie szczególnie, jaką działalność prowadził "Sokół" od ostatniego Walnego Zebrania, które odbyło się w maju 2010 r. Niestety, mimo obietnic i upływie prawie ośmiu miesięcy do dnia dzisiejszego nie otrzymałem żadnych informacji. Kiedy więc zapadła decyzja wyburzenia dawnej siedziby Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół", w którym w latach powojennych funkcjonowało Kino "Bałtyk" ("Jest zgoda na rozbiórkę budynku Kina "Bałtyk"), postanowiłem wrócić do tematu i przyjrzeć się działalności reaktywowanej w lipcu 1998 roku organizacji.  Działalność T. G. Sokół w Brzesku w latach 1892-2003 opisał Marian Stolarczyk w książce "Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" w Brzesku (1892-2003), Brzesko 2003, wyd. MOK w Brzesku. Opisane tam są także losy budynku siedziby "Sokoła", który wybudowany został dzięki staraniom i nakładom społeczności brzeskiej ze składek i darowizn członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na początku dwudziestego wieku. W okresie przedwojennym Stowarzyszenie realizowało tu swoje statutowe zadania. W skrócie opisana w książce powojenna historia budynku wygląda następująco: - W dniu 3 stycznia 1948 r. Urząd Wojewódzki w Krakowie podjął decyzje o rozwiązaniu TG Sokół w Brzesku i konfiskacie (na rzecz państwa) jego majątku. 8 sierpnia 1950 r. budynek został przekazany Przedsiębiorstwu Państwowemu Film Polski. W księgach wieczystych zgodnie z postanowieniem Sądu Powiatowego w Brzesku prawo własności przyznano Skarbowi Państwa - zarząd i użytkowanie Okręgowy Zarząd Kin w Krakowie.
- W dniu 23 stycznia 1952 r. Sąd Powiatowy w Brzesku postanowił "urządzić dla posiadłości lwh 859 i 276 gm. Brzesko, nową księgę wieczystą KW. nr 3145 obejmującą działkę nr 1413 (dawna 362/,360/361 i dz. bud. 312) i nakazał wpisać "jako właściciela w całości Skarb Państwa, w zarząd i użytkowanie Okręgowemu Zarządowi Kin, PP w Krakowie".
Jak pisze Marian Stolarczyk - "Grono przedwojennych działaczy "Sokoła" nigdy nie pogodziło się z taką decyzją, uznając ją za niesprawiedliwą, niedemokratyczną, antypolską i antynarodową." - Po zmianach, jakie nastąpiły w Polsce w latach 90-tych, w dniu 12 lipca 1994 powstał Komitet Założycielski Towarzystwa pod nazwą "Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" w Brzesku, który wystąpił do Sądu Wojewódzkiego w Krakowie o wpis tego stowarzyszenia do rejestru. Równocześnie działacze tego stowarzyszenia wystąpili do Skarbu Państwa o zwrot siedziby TG "Sokół".
Okazało się, że utworzenie nowego stowarzyszenia nie pozwalało na rewindykację znacjonalizowanego majątku brzeskiego "Sokoła" - W dniu 8 grudnia 1997 r. przedwojenni członkowie "Sokoła":Janina Głuch. Kazimiera Górska, Maria Herbert, Maria Jarzyna, Anna Piotrowska, Stefania Rabiarz, Irena Wojciechowska, Edward Zawartka, Józef Wojciechowski i Ludwik Lechowicz oraz ich pełnomocnik złożyli do MSWiA wniosek o unieważnienie decyzji UW w Krakowie z dnia 3 stycznia 1948 roku rozwiązującej Towarzystwo oraz o reaktywowanie Towarzystwa Gimnastycznego.
- Wniosek został rozpatrzony pozytywnie i 16 lipca 1998 roku odbył się pierwszy powojenny Nadzwyczajny Walny Zjazd TG "Sokół" w Brzesku.
- Wybrano władze Stowarzyszenia: prezesem został Ludwik Lechowicz a jego zastępcą Janusz Głuch. W zarządzie znaleźli się: Irena Buzdygan, Edward Knaga, Marian Stolarczyk i Jerzy Zydroń. Komisję rewizyjną tworzyli Stanisław Pacura, Janina Głuch i Zbigniew Kanownik. Wybrano też Sąd Honorowy - Stefan Sukiennik, Apolonia Obal i Ryszard Gruca.
Po reaktywacji Stowarzyszenia głównym celem kolejnych zarządów było odzyskanie przedwojennego budynku siedziby "Sokoła" (Kino "Bałtyk"), który w międzyczasie objęła w posiadanie Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego (TARR). Niewiele Marian Stolarczyk napisał o działalności statutowej Towarzystwa w latach 1997 -2003. Możemy jedynie przeczytać, że "Mimo braku lokalu i trudności w odzyskaniu dawnej siedziby, TG "Sokół" prowadzi działalność sportową z młodzieżą Brzeska. W 2002 r. zostały zorganizowane kolejne mistrzostwa powiatu brzeskiego w tenisie ziemnym. Nawiązano współpracę z Komendą Powiatową Policji w sprawie utworzenia sekcji strzeleckiej. W dalszej kolejności "Sokół planuje utworzenie sekcji gimnastycznej i narciarskiej." Jak wiadomo, te ostatnie plany nie zostały zrealizowane. - ** - Co działo się z budynkiem Kina w latach 2003-2006, przeczytać można w artykule Ryszarda Oźóga "Ostatni seans filmowy w Brzesku": " Przez kolejne lata członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” podejmowali liczne próby odzyskania swej własności – bezskutecznie. Budynek kina niszczał, bowiem TARR nie widziała większego sensu inwestowania w modernizację obiektu, który nie przynosi dochodów, natomiast gmina nie mogła inwestować w nieruchomość będącą własnością agencji. Wreszcie w obecnym roku (2006 - przypis Zb. S.) stan obiektu nie zapewnia już bezpieczeństwa dla ludzi przebywających w kinie, zatem na początku roku kino zostało zamknięte. W maju (2006 - przypis Zb. S.) odbyło się spotkanie władz gminnych z burmistrzem Janem Musiałem, agencji z prezesem Jerzym Marciniakiem i przedstawicielami stowarzyszenia - mające zdecydować o dalszych losach kina. Efekt spotkania był dość oryginalny. Tarnowska Agencja Rozwoju Regionalnego wystawiła budynek na sprzedaż, do której niebawem doszło. Obiekt nabył przedsiębiorca z Rzeszowa." Dalej autor artykułu pisze "Trudno wyrokować, jakie będą dalsze losy budynku i co prywatny właściciel ma w swoich planach. Członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” są rozgoryczeni takim rozwojem wydarzeń i zapowiadają podejmowanie różnych czynności prawnych zmierzających do zadośćuczynienia. Władze gminy również znalazły się w mało komfortowej sytuacji, gdyż mieszkańcom miasta trudno wytłumaczyć dlaczego w krajobrazie miasta nie ma już tej placówki." - *** - Na czym polegała działalność T.G. "Sokół" Brzesko w kolejnych latach, dowiedzieć się możemy ze sprawozdania Zarządu za okres sprawozdawczy 2006-2009 r., przedstawionego na Walnym Zebraniu Stowarzyszenia w dniu 27.10.2009 r.: I. Działalność organizacyjna ograniczała się praktycznie do podejmowania działań zmierzających "do fizycznego odzyskania majątku T.G. "Sokół" (nieruchomości zabudowane kinem "Bałtyk")". Działania skończyły sie niepowodzeniem a budynek kina został przez ich ostatnich użytkowników (TARR) sprzedany osobie prywatnej. Ponieważ niemożliwe stało się fizyczne odzyskanie nieruchomości zabudowanej kinem "Bałtyk", zarząd wystąpił z wnioskiem do MSWiA (październik 2006 r.) w sprawie odszkodowania za bezprawne pozbawienie Towarzystwa majątku poszerzając wniosek o o odszkodowanie o pozostałe składniki majątku (2 działki i pow. 37.7m2 i 1270 m2 - chodzi tu o działki przy ul. Kościuszki na której stoją bloki 64a i 64b ). 11.12.2007 r. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji rozpoczął procedurę prawną, która zakończyła się przyznaniem odszkodowania w wysokości 923,200 zł. Ta ostatnia pozycja została ostatecznie znacznie zmniejszona, jako że odsetki zostały ostatecznie naliczone dopiero od dnia 17.10.1997 r. (zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego). Na podstawie decyzji nr 2/2009 MSWiA Towarzystwo uzyskało odszkodowanie w wysokości 725,083.08 zł. Zarząd nie odwołał się od tej decyzji do Sądu Powszechnego i wymieniona kwota został przelana 12.10.2009 r. na rachunek Towarzystwa i ulokowana na lokacie terminowej. II) Wystąpiono z wnioskiem do Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Krakowie o wpis do rejestru zabytków sztandaru Towarzystwa z 1906 r. III) Z okazji 140-lecia Sokolnictwa w Polsce T.G. "Sokół" brał czynny udział w tych uroczystościach. IV) W okresie sprawozdawczym wydano 12 publikacji o Sokolnictwie w Polsce, w tym T.G "Sokół" w Brzesku - przez członka Towarzystwa prof. dr hab. Mariana Stolarczyka. V) Pozyskano od mieszkańców Brzeska dodatkowe zdjęcia i dokumenty związane z historią Towarzystwa. VII) Zorganizowano wspólnie z sekcją tenisa OKS Powiatowe Mistrzostwa w tenisie ziemnym. W następnych latach mistrzostw nie kontynuowano z uwagi na intensywne działania związane z fizycznym odzyskaniem majątku lub rekompensaty. Dalej czytamy: "Zadania wynikające z planu działalności Towarzystwa zatwierdzone na W. Z. nie zostały w pełni wykonane - dotyczy to szczególnie działalności kulturalno - oświatowej i sportowej. Podyktowane to było czynnikami obiektywnymi (brak własnych środków finansowych i bazy lokalowej). Nowo powołany zarząd musi niezwłocznie wystąpić do władz samorządowych o pozyskanie lokalu, co stworzy warunki dla pracy zarządu oraz pozwoli zabezpieczyć pamiątki i materiały historyczne Towarzystwa.... Najważniejszym zadaniem na przyszłą kadencję będzie właściwe wykorzystanie części środków finansowych na stworzenie własnej bazy lokalowej. W tej sprawie należy podjąć współdziałanie z władzami samorządowymi. Część środków znajdujących się na rachunku Towarzystwa należy pozostawić na bieżącą działalność statutową." -****- Kolejne zgromadzenie członków Towarzystwa odbyło się 20 maja 2010 r. Jak wynika z protokołu Komisji Uchwał i Wniosków, na zebraniu przegłosowano dwie uchwały: - Prezes Zarządu druh Ludwik Lechowicz otrzymał nagrodę pieniężną w kwocie 12.000,00 złotych "za całokształt 10-cio letniej pracy", a w szczególności za to, że skutecznie doprowadził do uzyskania od Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji odszkodowania (rekompensatę) za utracone mienie w kwocie 725.083,08 złotych.
- Walne Zebranie zobowiązało Zarząd T. G. do powołania zespołu celem dostosowania Statutu do istniejących aktualnych potrzeb i wymogów.
Ponadto wybrano nowy Zarząd: - Ludwik Lechowicz - prezes
- Zuzanna Peters Musiał - wiceprezes
- Jolanta Grodkowska - członek Zarządu
- Zdzisław Grzegorzek - członek Zarządu
Według cytowanego sprawozdania Stowarzyszenie w dniu 20 maja 2010 r. posiadało 28 członków: Kazimiera Glonek, Zdzisław Grzegorzek, Janusz Głuch, Anna Gaudnik, Jerzy Gaudnik, Jolanta Grodkowska, Jacek Grabowski, Elżbieta Grabowska, Edward Knaga, Piotr Knaga, Józef Kaczmarczyk, Ludwik Lechowicz, Paweł Majcherczyk, Mariusz Majcherczyk, Adam Malaga, Jan Mleczko, Ryszard Ożóg, Zuzanna Peters-Musiał, Stanisław Pacura, Robert Sediwy, Marian Stolarczyk, Józef Stós, Krystyna Serwin, Antoni Skórnóg, Grzegorz Wawryka, Celina Wądek, Krzysztof Zasada, Józef Zydroń. -*****- Od czasu ostatniego Walnego Zebrania minęło ponad dwa lata i gdyby nie to, że co roku organizowane są spotkania opłatkowe "Sokoła", to pewnie nikt w Brzesku by nie wiedział, że taka organizacja istnieje. Zbigniew Stós P.S. Poza T. G. "Sokół" (KRS: 0000047815), o którym mowa w niniejszym artykule, w Brzesku działa także "Ognisko Towarzystwa Krzewienia Kultury Fizycznej "Sokół Brzesko" (KRS: 0000041991). Organizacje te nie mają ze sobą nic wspólnego. |