Jak obecnie wyglądałyby północne tereny powiatu brzeskiego, gdyby wybudowano kanał Wisła-Dniestr? 

Kanał Wisła – San – Dniestr

Historia projektu Wisła - San - Dniestr jest bardzo długa, gdyż sięga czasów austriackich. Rząd Austro-Węgier w ostatnich dziesięcioleciach istnienia tego kraju przykładał dużą wagę do rozwoju dróg wodnych. Niestety, wiele projektów, które około roku 1910 znajdowało się w zaawansowanej fazie przygotowawczej, nie doczekało się realizacji wskutek wybuchu I wojny światowej.

Do tych projektów nie powrócono od razu po 1918 roku, gdyż wyniszczona wojną Europa Środkowa nie miała środków na tak poważne inwestycje, a poza tym pojawiły się granice państwowe w miejscach, gdzie ich przed wojną nie było. Do projektów tych powracano w drugiej połowie lat 30-tych, ale historia się powtórzyła - tym razem wybuchła II wojna światowa. [1]

Rzeki i Kanały Żeglowne W B. Trzech Zaborach

Opracował: inż. Roman Ingarden (1852-1927)

Fragment mapy z 1920 r.

(ze zbiorów BG AGH http://bg.agh.edu.pl)

Gdyby nie wybuch wojny, dziś moglibyśmy dopłynąć statkiem z Krakowa do Lwowa i przez Mołdawię na Morze Czarne. Projekt polsko-rumuńskiego kanału wraz z ogromnym centrum logistycznym pod Lwowem został zatwierdzony w 1938 roku,a jego orędownikiem był m.in.Eugeniusz Kwiatkowski [2].

Mariusz Gałek, przeszukując biblioteki cyfrowe, znalazł ciekawy artykuł inż. Ingardena, opublikowany w nr 8 i 9 z marca 1913 roku w "Czasopiśmie Technicznym" - organie Towarzystwa Politechnicznego we Lwowie, zatytułowany "Trasa kanału żeglugi „Wisła-Dniestr" na przestrzeni „Kraków-Kalników".

Inż. Ingarden przedstawia historię pomysłu zbudowania kanału żeglownego na mocy ustawy z 11 czerwca 1901 Dz u. p. p. Nr 66. Omawia też parę rozważanych wariantów trasy kanału.

Dlaczego ten temat mnie zainteresował? Okazuje się, że wg każdego z rozważanych projektów, kanał miał przebiegać przez tereny powiatu brzeskiego. Po zapoznaniu się z całym artykułem na usta ciśnie mi się retoryczne pytanie: "Jak obecnie wyglądałyby północne tereny powiatu brzeskiego, gdyby ten projekt został zrealizowany?"

Pierwotna trasa - północna - miała łączyć się z Wisłą w dzielnicy Krakowa „Płaszów" i biec doliną Wisły na prawym brzegu przez Podłęże, Niepołomice, Zabierzów, Borzęcin ku Mikluszowicom, gdzie przekraczała Rabę, następnie przez Niedzieliska ku Biskupicom Radłowskim, gdzie przekraczała Dunajec. Trasa ta nie spodobała się niektórym kołom przemysłowym, ponieważ przebiegała zbyt daleko od większych miast. Zupełnie pomijała Bochnię, Tarnów, Dębicę, a zwłaszcza Przemyśl.

Dlatego też opracowano projekt alternatywny kanału żeglugi na przestrzeni między Mikluszowicami nad Rabą a Przeworskiem. W razie wykonania kanału żeglugi według tej trasy byłyby nim połączone miasta Tarnów, Dębica, Ropczyce, Sędziszów i Rzeszów, oprócz Przeworska i Jarosławia, leżących już przy pierwotnie projektowanej trasie. W tym wariancie kanał przebiegał przez Bratucice i Borzęcin, na północ od Rudek.

Według wyliczeń inż. Ingardena również ta trasa nie była dobra ze względu na konieczność budowy większej ilości śluz, co dyskwalifikowało ją ze względów ekonomicznych. Ponadto trasa ta nie uwzględniania interesów rolnictwa.

Dlatego zaproponował on trzeci wariant, ze znacznie podniesioną (w stosunku do poprzednich projektów) niweletą przyszłego kanału, który to wariant wg niego spełniał oczekiwania przemysłowców i rolnictwa a ponadto był bardziej ekonomiczny.

Projekt trasy kanału wg. inż Ingardena przewidywał odchylenie trasy kanału już w Zabierzowie, a nie jak w wersjach poprzednich pod Mikluszowicami, następnie prowadzenie kanału nizinami przez lasy Niepołomickie, przekroczenie Raby między Proszówkami, Krzyżanowicami a Słomką.  Trasa kanału przebiegałaby około 3 km od Bochni, podczas gdy odległość Bochni do kanału w pierwotnych wariantach miała wynosić 10 - 11 km. Od Słomki proponował prowadzić trasę mniej więcej w kierunku alternatywy drugiej , czyli przez Niedzieliska i Borzęcin, gdzie trasa przekraczałaby Uszwicę, w kierunku na Wolę Radłowską, Radłów, dochodząc do Dunajca tuż poniżej ujścia Białej pod wsią Białą, zamiast pod Biskupicami, jak pierwszy projekt przewiduje. W tym projekcie port dla Tarnowa byłby zbudowany na polach Klikowa, w odległości około 4 km od Tarnowa, a więc w odległości mniej więcej tej samej, co projektowany dla Tarnowa port na alternatywnej trasie drugiej.

Osoby zainteresowane szczegółami odsyłam do kilkustronicowego, oryginalnego artykułu, który dostępny jest w internecie.

Opracował Zbigniew Stós

Warto też zaglądnąć na te strony internetowe:

[1] Port Europa. Portal o Europie Środkowej

[2] Fundacja Eugeniusza Kwiatkowskiego

sobota stycznia 25 2014 07:07