Kiedy powstały "Trzy Stawy" ?

Na to pytanie próbuje znaleźć odpowiedź Janusz Pajor, członek Koła Wędkarskiego "Brzesko - Miasto" i autor strony internetowej, poświęconej wędkowaniu i działalności brzeskich wędkarzy. Członkowie Koła nie tylko łowią ryby w tych stawach, ale także dbają o porządek i ich zarybianie. Poniewaæ niewiele wiem na ten temat, zwróciłem się o pomoc do dr. Jarosława Rubachy, który historię ziemi brzeskiej zna znacznie lepiej ode mnie. Okazało się, że i jego wiedza na temat kiedy i kto zbudował "Trzy Stawy" jest ograniczona. Oto co napisał do mnie w w tej sprawie.

"Odnośnie "Trzech Stawów" to nie natknąłem się na jakakolwiek informacje, ale spróbuję trochę "pogłówkować" korzystając ze spisu właścicieli Brzeska i okolic zamieszczonego w Kronice Jana Burlikowskiego.

Stawy są stosunkowo niewielkie. Można stąd wysnuć przypuszczenie, iż ich założyciele nie mieli na celu handlu rybami, ale myśleli raczej o zaspokojeniu własnych potrzeb. Z drugiej strony budowa takiego obiektu musiała sporo kosztować i nie mógł sobie na nią pozwolić każdy z okolicznych mieszkańców. Tak więc, najprawdopodobniej, założycielem "Trzech Stawów" był któryś z właścicieli miasta Brzeska i przyległości.
Wiadomo, ze Brzesko i przyległości (Slotwina i Brzezowiec) dość często zmieniały właścicieli, ale pewnym jest, ze żaden z nich nie mieszkał w okolicy do początku XIX w. Nie potrzebowali wiec stawów.

Na początku XIX w.  Słotwina i Brzezowiec znalazły się w rekach hr. Żeleńskich, którzy z cala pewnością mieszkali w Słotwinie (dwór znajdował się tam gdzie stoi tzw. winiarnia, a Wit Żeleński został pochowany w kościele w Brzesku w 1873 r.). Hrabia Wit Żeleński nie zbudował jednak stawów. Świadczy o tym fakt, że nie zostały one zaznaczone na mapie austro-węgierskiego Sztabu Generalnego okolic Brzeska, sporzadzonej przed rokiem 1889. Jest tam natomiast już zaznaczony "Staw Wolnego".

Kolejni właściciele: Sulimirski, Marfiewicz i Piwnicki z kolei nie mieszkali w Słotwinie, a jedynie administrowali swoimi dobrami za pośrednictwem plenipotentów (np. w imieniu Piwnickiego dobrami zarządzali do roku 1894 hr. Sumińscy, których córka Zofia została zona Jana II Götz - Okocimskiego). Ale trudno przypuszczać, aby plenipotenci pokryli koszty budowy z własnej kieszeni lub spodziewać się by właściciel dóbr fundował im taki prezent.

W 1894 roku dobra brzeskie, słotwińskie i brzezowieckie zostały podzielone na cztery części miedzy członków rodziny Piwnickich, a w 1896 zostały kupione w całości przez Lisowskich. W 1903 roku właścicielem zostaje zaś Stanisław Skirmunt.

Tak więc stawy musiały zostać zbudowane albo przez Lisowskich miedzy 1896 a 1903 rokiem albo przez Skirmuntów między 1903 a 1911 rokiem, ponieważ w 1912 roku część dawnego majątku wraz z gospodarstwem rybnym kupili Wolni - ta wiadomość pochodzi z Kronik Jana Burlikowskiego."

Zbigniew Stós

3 grudnia 2005 r.

Uzupełnienie - "Trzy Stawy" wybudował jednak baron Götz

Dotarły do mnie nowe informacje na temat ""Trzech Stawów. Dowiedziałem się, że od początku ich powstawania - związany był Jan Święch, ur. około 1891 roku. Po wojnie, w której został ranny, pracował 2 lata jako kościelny, a później już u bar. Götza. Z wykształcenia strażnik rybacki (robił kurs, nosił dużą opaskę na ramieniu z napisem "strażnik rybacki"). Początkowo, gdy nie powstały jeszcze ""Trzy "Stawy, od około 1920 r. pilnował 9 stawów na Pomianowej, należących do barona. 

Celem budowy trzech stawów był handel rybami (karpiami). Lokalizację ustalił sprowadzony przez barona inż. Borzęcki. Szukano miejsca bogatego w wodę, a o fakcie obecnej lokalizacji zadecydował strumyk wypływający z lasu. Zbudowano swoisty kanał prowadzący wodę z lasu do stawów. Plan budowy i zatrudnienie robotników to dzieło inż. Borzęckiego, natomiast Jan Święch nadzorował budowę. 

Pierwszy staw był bardzo mocno zarybiony, było tam ok. 2 tony karpi. Jak wspomina jego syn pilnowanie było dla ojca raczej przyjemnością. Miał budkę strażniczą. Syn dowoził mu jedzenie na rowerze. Ze względu na dużą ilość "chętnych" na ryby, stawy pilnowane były całą dobę. Po wojnie stawami zarządzał inż. Borzęcki, a Jan Święch pełnił funkcję strażnika do emerytury, czyli do około 1956 roku. Zmarł w roku 1968.