płk. Stanisław Hojnowski patron III Liceum Ogólnokształcącego w Tomaszowie Mazowieckim
Płk Stanisław Piotr Hojnowski był żołnierzem wojska polskiego, dowódcą 45 pułku piechoty walczącego z Niemcami we wrześniu 1939r w rejonie Tomaszowa Mazowieckiego.
Urodził się 28 czerwca 1893r w Jadownikach w powiecie brzeskim, woj. małopolskie, jako syn Andrzeja i Anny z Lubowieckich - rolników; wyznanie rzymsko-katolickie. W 1912 r. ukończył 8-klasowe gimnazjum w Bochni. Egzamin dojrzałości złożył w dniu 25 września 1912 r. Biegle władał w piśmie i w mowie językiem polskim i niemieckim. Dnia 1 października wstąpił do armii austriackiej. Od 1 grudnia 1912 roku do 30 kwietnia 1913 uczęszczał do Szkoły Oficerów Zapasowych Piechoty 1 pułku piechoty austriackiej. Dnia 4 sierpnia 1914 roku otrzymał pierwszą nominację oficerską – stopień chorążego. Lata 1914-1918 czyli okres I wojny światowej Stanisław Hojnowski spędził w jednostkach cesarsko - królewskiej armii, awansując do stopnia porucznika. Od 1914 roku do 1915 pełnił służbę frontową w 57 pp. Będąc dowódcą plutonu. Od 1915 roku do 1916 w stopniu porucznika był dowódcą Kompanii w 59 i 94 dywizjach górskich. Od 1916 roku do 1917 był dowódcą wyszkolenia 57 pp a od 1917 do 1918 oficerem instrukcyjnym w 40 batalionie marszowym 57 dywizji piechoty. W końcowym okresie wojny, gdy rozpadała się monarchia austro-węgierska i urzeczywistniały dążenia niepodległościowe narodów środkowej Europy, wstąpił on w dniu 7 listopada 1918 r. do organizującego się Wojska Polskiego na terenie powiatu Limanowa. Jako młody, ale doświadczony oficer otrzymał wówczas rozkaz zorganizowania kompanii piechoty dla obrony ludności miasta Mszana. Pomimo licznych trudności m.in. braku broni, umundurowania, czy pieniędzy na żołd, powierzone zadanie wykonał wzorowo. Wkrótce por. Hojnowski dowodził silnym oddziałem piechoty, udaremniając kilka napadów rabunkowych na mieszkańców miasteczka. Dnia 10 grudnia 1918 został przeniesiony do 16 pp na stanowisko dowódcy Kompanii, później na dowódcę III baonu 16 pp. Od 11 grudnia 1918 roku do 12 sierpnia 1919 był dowódcą Kompanii 16 pp na froncie wschodnim i południowym. W 1922 roku zawarł związek małżeński z Marią Grunt – Mejer (ur w Nowych Trokach), dzieci nie miał. Maria z mężem Stanisławem Hojnowskim pomagali najbliższej rodzinie, w tym najstarszemu bratu Marii, Konstantemu i jego żonie Zofii, posiadającym czworo dzieci. Pomagali również biednym ludziom potrzebującym pomocy i wsparcia. (...) Dnia 22 lipca 1922 roku został przeniesiony z 16 pp do 85 pp, gdzie dnia 17 grudnia 1924 awansował do stopnia majora. W 85 pp służył do 30 września 1927 roku. Od 1 października 1927 został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP) gdzie służył w okresie XX-lecia międzywojennego awansując do stopnia pułkownika WP. Dnia 1 kwietnia 1932 roku major Hojnowski z KOP został przeniesiony do 15 pp na stanowisko zastępcy dowódcy pułku, potem dowódcy pułku. 11 grudnia 1935r Stanisław Hojnowski otrzymał przeniesienie do 45 pułku piechoty w Równem, który wchodził w skład 13 Dywizji Piechoty Strzelców Kresowych. Pułkownik objął stanowisko zastępcy dowódcy, a następnie dowódcy pułku i jednostką tą dowodził również w czasie wojny obronnej Polski w 1939r. Dnia 6 września 1939 roku pułkownik Hojnowski poległ w obronie Tomaszowa Mazowieckiego. W miejscu, w którym poległ, stoi krzyż poświęcony jego pamięci. W raz z nim zginęło 110 żołnierzy, wielu było rannych. Został pochowany z częścią swych żołnierzy na Cmentarzu Wojennym przy ul. Smutnej. Pozostawił wdowę - Marię Hojnowską z domu Gruntmejer, zmarłą w 1941r w Warszawie. Przełożeni oceniali pułkownika jako dobrego, sumiennego oficera posiadającego zdolności kierownicze i taktyczne. Uważany był za człowieka poważnego, prawego charakteru, zachowującego się niezwykle taktownie wobec kolegów i podwładnych.
Według relacji Aleksandra Gruntmejera, Stanisław Hojnowski miał być przedstawiony do awansu na stopień generała brygady. Za wzorowe przeprowadzenie jednych z manewrów pułkowych, w dowód uznania, otrzymał od Marszałka Rydza – Śmigłego pamiątkowy złoty pierścień.
Zginął, nie wykorzystawszy w pełni swych zdolności i umiejętności.
Był odznaczony:
Z części szczątkowej akt personalnych w Centralnym Archiwum Wojskowym (CAW) zachowało się załączone pismo Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (MSW) – wniosek o nadanie majorowi Stanisławowi Hojnowskiemu „Złotego Krzyża Zasługi”.
3 września 2011 r.
Zbigniew Stós:
Powyższy materiał stanowi kompilację dwóch artykułów jakie
znalazłem na internecie:
i które za zgodą dyrekcji szkoły udostępniam czytelnikom portalu.
płk. Stanisław Hojnowski
Zdjęcie pochodzi z artykułu Zygmunta Jędrzejczaka "13 Dywizja Piechoty Strzelców Kresowych we wspomnieniach" [Dostęp 2011-09-03] |