Żołnierze niemieckiej dywizji pancernej stacjonujący na jesieni 1939 w Brzesku

Gdyby nie powstał internet, zdjęcia te, tak jak miliony innych dokumentów znajdujących się w albumach, szufladach, szafach, na strychu czy piwnicach osób prywatnych, prędzej czy później zostałyby zniszczone i przepadły bezpowrotnie. Internet sprawił, że może tak się nie stanie. Miliony zdjęć i dokumentów trafiło i trafia co roku na prywatne portale lub aukcje internetowe. Podobnie było z prezentowanymi dwoma zdjęciami zakupionymi na aukcji internetowej przez Marka Sukiennika, znanego kolekcjonera pamiątek związanych z historią miasta Brzeska.

Nieznane dotychczas zdjęcia zostały zrobione w 1939 roku na podwórzu obecnego Gimnazjum Nr 1 w Brzesku

(ul. Głowackiego 57) przez żołnierza armii niemieckiej.

Na pierwszym zdjęciu widać kuchnię polową żołnierzy niemieckich stacjonujących w Brzesku.

org. podpis: "Brzesko Polen LKW Feldküche Landser Panzer Div. Polenfeldzug Kleinpolen ´39"

Na zdjęciu widać fragment budynku, w którym po wojnie mieścił się między innymi internat dla uczennic Technikum Ekonomicznego i "harcówka" Hufca brzeskiego.Przez jakiś czas był tam także warsztat szkoły zawodowej.
 

Budynek ten w roku 1874 zakupiła Rada Miasta Brzeska od pana Józefa Sulimierskiego ze Słotwiny i urządziła w nim szkołę czteroklasową oraz mieszkanie dla nauczyciela-dyrektora. (Kroniki Miasta Brzeska, J. Burlikowski, 2005).

Szkoła funkcjonowała w tym budynku do roku 1939. Budynek "harcówki" został rozebrany w 2008 roku, gdyż jego stan techniczny zagrażał bezpieczeństwu użytkowników.

Drugie zdjęcie jest bardziej interesujące, jako że widać na nim budynki, które niewielu żyjących obecnie brzeszczan pamięta. Zdjęcie jest bardzo cenne, ponieważ jest to na razie jedyne znane zdjęcie, na którym widać te budynki.

W lewym dolnym narożniku zauważyć można fragment opisanego wcześniej budynku "harcówki".

Prostopadle do tego budynku znajdowały się zabudowania "wychodków"  szkolnych (na zdjęciu widoczny jest fragment dachu).

W centrum zdjęcia widać okazały drewniany budynek, w którym, jak wspomina pani Leokadia J., mieściła się kancelaria dyrektora, pokój nauczycielski i magazyny na pomoce szkolne.

Prawa strona zdjęcia ukazuje fragment budynku (wznoszonej szkoły podstawowej,która na dzień 1 września 1939 roku była w stanie surowym) obecnego Gimnazjum i wystający zza niego fragment domu, w którym mieszkał woźny szkoły.

Org. podpis: "Brzesko-Polen-Feldwagen-Gefechtswagen-Kfz-PKW-Panzer-Div-Polenfeldzug-1939"

Z podpisu wynika, że widoczni na zdjęciu żołnierze i pojazdy należą do stacjonującej w Brzesku nieokreślonej Dywizji Pancernej. Opisy zdjęć nie są precyzyjne, więc dokładne ustalenie jednostki może być trudne. Sądząc po wyglądzie drzew (brak liści), można przypuszczać, że zdjęcie na pewno nie zostało zrobione we wrześniu lecz w miesiącach póżniejszych.

Wg dr. Jarosława Rubachy:"W  Zachodniej Małopolsce w kampani wrześniowej 1939 r. pojawiły się dwie jednostki posiadające w swym składzie formacje pancerne.

• Pierwsza z nich to 2. Dywizja Pancerna pod dowództwem gen. majora Rudolfa Veiela. Dywizja ta wkraczała do Polski ze Słowacji i kierowała się na Bochnię. Po krótkim starciu podążyła na Wschód i ponownie starła się z polskimi jednostkami pod Radłowem. Pododdziały tej dywizji nacierały dalej w kierunku Lwowa, a następnie wykorzystywano je jako jednostki okupacyjne. Zadania te wypełniały do stycznia 1940 r. 

• Druga jednostka, która w tym czasie operowała w Małopolsce, to 4 Dywizja Lekka  pod dowództwem gen. majora Alfreda von Hubickiego. Ta dywizja została sformowana w Austrii i składała się w znacznej części z Austriaków. 
  W jej składzie walczył 33. oddział czołgów (Panzer-Abteilung 33). Ta dywizja także walczyła pod Radłowem.

Przypuszczam, mówi dr Rubacha, że zdjęcia pokazują żołnierzy 2 Dywizji Pancernej. Zdjęcia są opisane "Polenfeldzug" czyli "kampania w Polsce", ale zapewne chodzi tu o jednostki wycofywane po zakończeniu działań wojennych. Zapewne zmiana ich dyslokacji odbywała się stopniowo, więc uwiecznione na fotografiach pododdziały mogły przechodzić przez Brzesko nawet w październiku czy na początku listopada (chyba nie później biorąc pod uwagę letnie mundury)."

Bardzo dziękuję Markowi Sukiennikowi za udostępnienie zdjęć i wyrażenie zgody na zaprezentowanie ich czytelnikom portalu.

Opracował:

Zbigniew Stós

20 sierpnia 2012 r.