Grota Matki Bożej z Lourdes w Porąbce Uszewskiej

Jest na świecie wiele słynnych miejsc, które znane są prawie każdemu z nas. Bo któż nie słyszał o Lourdes, Największym Sanktuarium Maryjnym położonym w uroczym zakątku górnych Pirenejów we Francji. To tutaj, w tym niewielkim 17 - tysięcznym miasteczku, co roku ponad pięć milionów pielgrzymów z całego świata przynosi do Maryi, swoje kłopoty, troski i cierpienia.

Kto był tam chociaż raz, temu w pamięci do końca życia pozostaną piękne Maryjne nabożeństwa odprawiane w intencji ludzi cierpiących, przybyłych z najodleglejszych miejsc, z Europy, Azji, Ameryki, czy Afryki. Wieczorna procesja niezliczonych rzesz pielgrzymów, w powodzi świateł lampionów daje nam obraz potęgi Maryjnego kultu. Uświadamia nam jak wielka jest wiara człowieka i jego miłość do Maryi.

Niestety Lourdes to odległe od nas miasteczko i nie każdy ma możliwość, by pod francuskim niebem wnieść swe modlitwy przed figurą Najświętszej Panny Niepokalanie Poczętej, lub obmyć swe ciało wodą, z cudownego źródła. Chociaż ostatnio coraz częściej zdarza się widzieć w Lourdes, tablice informacyjne z nazwami polskich miejscowości, między innymi nazwę małej podgórskiej wioski z diecezji tarnowskiej - Porąbka Uszewska.

Bo tutaj, zagubionej wśród niewielkich wzniesień Pogórza Karpackiego znajduje się unikatowy obiekt sakralny ku czci Najświętszej Maryi Panny. Urocze tereny południowej Polski przyciągają turystów, którzy nie zawsze dostrzegają pełnię piękna tej ziemi. Budzą zachwyt górskie wzniesienia rwące potoki, jodłowe lasy, czy malownicze szachownice wiejskich pól. Umykają jednak uwadze, prześliczne zabytki sztuki sakralnej, dzieła naszych przodków - cieśli, murarzy, rzeźbiarzy i kowali, które można spotkać tylko w Europie. Nie spotkasz kapliczek przydrożnych, figur czy drewnianych kościółków w Stanach Zjednoczonych, czy Kanadzie, to wszystko jest im obce.

Powróćmy jednak myślami do naszego kraju. Jadąc międzynarodową drogą A- 4 z Krakowa do Tarnowa, warto zboczyć z niej w kierunku południowym w Jadownikach lub Dębnie.

Jeśli wybierzemy drogę przez Jadowniki, będziemy mogli ze wzniesienia Bocheniec - ( 400 m. n.p.m.), rozkoszować się pięknymi widokami - od strony północnej równiną Kotliny Sandomierskiej, a od strony południowej cudowną panoramą Pogórza Karpackiego. Tutaj na samym szczycie góry, możemy zobaczyć zabytkowy kościół pod wezwaniem. Św. Anny, który powstał przed 1596 rokiem w miejscu dawnego grodziska.

Gdybyśmy jednak wybrali drogę przez Dębno, możemy „przy okazji” odwiedzić piękny XV wieczny zameczek oraz zabytkowy kościół zbudowany przez byłego właściciela Dębna, kasztelana krakowskiego Jakuba Dębińskiego , z herbu Odrowąż.

Te dwie drogi, odchodzące od A 4 w kierunku południowym, spotykają się po około pięciu kilometrach w miejscowości Porąbka Uszewska. Miejscowość ta, wraz z wsią Doły stanowi parafię pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia N.M.P.

W głębokiej dolinie, w sąsiedztwie niewielkiego strumyka, o ciekawej nazwie Niedzwiedz, stoi zbudowany w latach 1910-17, okazały, neogotycki, murowany z czerwonej cegły i kamienia kościół parafialny zaprojektowany przez architekta Jana Sas-Zubrzyckiego, pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła (odpust 30 listopada).

Będąc wikariuszem, pod koniec ubiegłego wieku, odbył pielgrzymkę do francuskiego Sanktuarium. Urzeczony pięknem Maryjnego kultu oraz niewidzialną siłą jaka emanuje na pielgrzymów, zapragnął by chociaż w części przenieść tę atmosferę na ziemię polską. Postanowił więc wybudować Grotę, przypominającą miejsce objawienia się Matki Bożej Bernadecie. W tym celu przywiózł z sobą gipsowy model groty, który później posłużył jako wzór do budowy. W jego dalekosiężnych planach miała tu powstać Kalwaria Maryjna z kapliczkami umiejscowionymi przy drodze idącej od Groty w stronę malowniczej góry Godów. Niestety plany ks. Palki nie mogły być zrealizowane ponieważ w tym czasie zaistniała pilna potrzeba budowy nowego kościoła.

Budowę tak pięknego Sanktuarium, unikatowego w skali kraju, rozpoczęto w 1900 roku, przy pomocy parafian i finansowym wsparciu rodaków ze Stanów Zjednoczonych AP. Jako materiał budowlany wykorzystano kamień z okolicznych kamieniołomów. Wzorując się na gipsowym modelu, zbudowano ją w kształcie prostokąta, na zewnątrz otwartą, przy czym arkada ozdobiona jest bramą z kutego żelaza. Aby budowli nadać bardziej naturalny wygląd, do elewacji ściany frontowej użyto surowego nieociosanego kamienia, który z czasem zarósł dzikim winem dodając budowli oryginalnego, niepowtarzalnego uroku.

Na zewnątrz Groty, po prawej jej stronie stoi kamienna ambona z kamiennym baldachimem. Po lewej stronie jest studzienka, do której wlano wodę przywiezioną z Lourdes. Powyżej , w małym okienku obramowanym portalem, umieszczono mały dzwon, który wzywa wiernych na uroczystości religijne. W przeszłości używany był jako sygnaturka i umieszczony był w rozwidleniu jednej z lip w południowej części groty.

We wnętrzu Groty, w ścianie ołtarzowej, są Trzy wnęki zamknięte półkoliście. W środkowej - większej umieszczony jest ołtarz z tabernakulum wykonany z kamienia, wsparty na kolumnach. W jego zwieńczeniu jest wnęka ze statuetką Najświętszej Maryi Panny.

W dniu 8 grudnia 1904 roku Grota została poświęcona przez ks. infułata Józefa Bąbę, z diecezji tarnowskiej, przy licznym udziale miejscowej ludności i okolicznych parafii. Kuria biskupia udzieliła zezwolenia na celebrowanie w Grocie Mszy świętej.

Grotą oraz przyległym terenem opiekują się siostry z zakonu Służebniczek N. M. P., które maja swój dom zakonny w bliskim sąsiedztwie. To dzięki nim wnętrze Groty jest zawsze przystrojone a klomby i rabaty przed grotą, są pełne kwiatów. Od wczesnej wiosny do późnej jesieni.

W tej scenerii, począwszy od nabożeństw majowych, przez cały okres letni - gdy tylko sprzyja pogoda-odprawiane są nabożeństwa i uroczystości religijne.

Wielu młodych ludzi, wkraczając poprzez związek małżeński na nową drogę życia, pragnie by ich ślub odbył się właśnie tutaj. Tradycją stało się już coroczny zlot młodzieży dekanatu wojnickiego, kończącej szkołę podstawową.

W sierpniu, gdy rolnicy zbiorą plony, z wdzięcznością składają u stóp Maryi, wieniec żniwny i bochen chleba, dziękując w gorącej modlitwie za szczęśliwy przebieg żniw.

W każdą pierwszą niedzielę października święto Najświętszej Panny Różańcowej) odbywa się tu bardzo uroczysta Msza św. odpustowa.

Każdego 11 lutego, obchodzona jest rocznica objawienia Niepokalanej Bernadecie de Subiro w Lourdes. Tego dnia, po wieczornym nabożeństwie odprawionym w kościele a asyście ks. biskupa i miejscowych księży, rzesza wiernych z zapalonymi świecami w formie lampionów idzie pośród ciemności w kierunku Groty, śpiewając pieśni religijne ku czci Maryi. Przy słowach Salve, wszyscy uczestnicy procesji wznoszą wysoko nad głowami lampiony, to dodaje niepowtarzalnego efektu wizualnego, a potężny głos ludzi rozchodzi się we wszystkich kierunkach, odbija się echem od góry Godów i Rogal, i powraca jakby wtórując modlącym się córkom i synom ziemi brzeskiej.

Od początku istnienia Groty prowadzona jest Księga Łask, w której do chwili obecnie zapisano ponad 150 cudownych zjawisk, przeważnie są to uleczenia ciężkich chorób, uratowanie życia w niebezpiecznych sytuacjach, czy mienia podczas pożarów i wiele innych, których nie można inaczej wytłumaczyć jak tylko wstawiennictwo Niepokalanej.

Pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku w Grocie przeprowadzono gruntowny remont, zabezpieczono teren przed osuwaniem się, co było przyczyną pęknięć murów Groty. Dokonano wymiany posadzek we wnętrzu i na zewnątrz. Przebudowano całkowicie ogrodzenie okalające obiekt, a na całym terenie posadzono kwiaty, ozdobne krzewy i drzewa.

Z okazji 90-tej rocznicy poświecenia Groty. W obrębie Sanktuarium zbudowano cztery wolnostojąco kapliczki przedstawiające tajemnice różańcowe. wg. projektu ks. Tadeusza Bukowskiego z Tarnowa. Jedną z nich, ufundowała moja rodzina (przyp. redakcji -autora artykułu).

W 2000 roku, wybudowaną nową drogę łączącą kościół z Grotą, i nazwano ją Aleją Jubileuszową, tuż przy alejce postawiono dwie figury na kamiennych postumentach, jedna z nich to figura Matki Bożej na wzór z Lourdes, druga przedstawia św. Maksymiliana Kolbe, wielkiego czciciela Maryi. Uporządkowano teren wokół obiektu, pokryto asfaltem drogi dojazdowe i obszerny parking obok rzeczki Niedźwiedź. Tu należy odnotować przychylność i pomoc władz Gminy Dębno i jej ówczesnego wójta, p. Marii Okrzesa.

Z powodu niekorzystnych warunków mieszkalnych jakie panowały na plebanii - wilgoć i grzyb - postanowiono wybudować nowy budynek, dostosowany już do obecnych standardów życiowych.

Inicjatorem i głównym „motorem” był poprzedni proboszcz, dziekan i kustosz obiektu ks. Czesław Konwent, niestrudzony pomysłodawca, gospodarz i dobry pasterz, który jak kiedyś jego poprzednik ks. Jan Palka na początku swej posługi w parafii, odbył pielgrzymkę do Maryjnego sanktuarium w Lourdes. Urzeczony wielkością kultu Maryjnego, pragnął jeszcze bardziej ożywić kult Maryjny w swojej parafii, a także rozbudować Grotę, co naprawdę mu się udało. Kś. Czesław obecnie jest Dyrektorem Diecezjalnego Biura pielgrzymkowego przy Sanktuarium N.M.P. z Lourdes w Porąbce Uszewskiej - www.pielgrzymki.tarnow.pl - organizuje wycieczki do Sanktuariów Maryjnych Europy; Lourdes, Fatimy, La Salette, Padwy, Loreto i innych, a także do Ziemi Świętej, śladami św. Pawła Apostoła, do Guadalupe w Meksyku a także do Sanktuariów Polskich.

W 2001 roku decyzją biskupa tarnowskiego,proboszczem parafii Porabka Uszewska,został mianowany ks. mgr Józef Golonka. Nowy proboszcz, bardzo energicznie zabrał się do pracy w parafii i przy Grocie. Niespodziewanie zaszła pilna potrzeba wymiany posadzki na placu przed Grotą. Była to czynność dość pracochłonna, należało zerwać poprzednią, następnie dobrze utwardzić podłoże, na którym ułożono naturalny kamień łupany, połączony jasną spoiną, co dało niepowtarzalny mozaikowy efekt.

Drugim ważnym problemem była elewacja Groty. Jak wiadomo zbudowana z naturalnego kamienia piaskowca. Kamień ten jest oryginalny w swym wyglądzie, jednak po latach, poddany działania niekorzystnym warunkom atmosferycznym, po prostu niszczeje. Należało go wyczyścić, następnie zaimpregnować i zabezpieczyć, nadając mu naturalny kolor. Prace te trwają do chwili obecnej i są bardzo kosztowne.

Powróćmy jednak do pracy duszpasterskiej nowego proboszcza. To jemu przypadł w udziale zaszczyt zorganizowania w grudniu 2004 roku, obchodów 100 - lecia powstania Groty N.M.P. z Lourdes w Porąbce Uszewskiej. To właśnie ks. Józef Golonka w dniu 12 listopada 2002 roku, pisemnie poprosił biskupa ordynariusza o uznanie Groty z łaskami słynącą figurą Niepokalanej Dziewicy, za Sanktuarium.

Po roku, w grudniu 2003 roku, proboszcz parafii otrzymał z Kurii Diecezjalnej w Tarnowie, z datą 8 grudnia tegoż roku, Dekret, a w nim miedzy innymi ogłoszono co następuje: „W związku z powyższym, niniejszym dekretem, dla dobra duchowego wiernych, na podstawie kan. 1230 KPK oraz statutu IV Synodu Diecezji Tarnowskiej, w Grocie N.M.P. w Porąbce Uszewskiej, eryguję Sanktuarium Najświętszej Maryi Panny z Lourdes”.

Tak więc od tego dnia, nasza Grota stała się Sanktuarium, jako miejsce kultu i wypraszania Bożych łask i posiadająca przywilej uzyskiwania odpustu zupełnego przez wiernych, którzy nawiedzą to miejsce święte, odmówią pobożnie Ojcze nasz i wierzę w Boga, lub wezmą udział w uroczystości 11 lutego (Wspomnienie Najświętszej Maryi Panny z Lourdes), oraz, raz w roku w dniu wybranym przez wiernego, oraz gdy wezmą udział w pielgrzymkach zbiorowych.

Obecnie, przez cały rok odwiedzają Maryjne Sanktuarium ludzie niemal z całej Polski. Wstępują tu wycieczki udające się w góry, czy tez grupy pielgrzymów z odległych parafii, przychodzą tu z prośbą do Maryi o zdrowie, w chorobie, czy z prośbą o szczęśliwe zbiory i dobra pogodę. Codziennie o różnej porze można tu spotkać ludzi klęczących i modlących się w skupieniu przed figurą Maryi.

Proboszcz, serdecznie zaprasza wszystkich, w każdą pierwszą niedzielę października na uroczystą Mszę odpustową. Przeznaczcie ten jeden dzień na spotkanie z Maryją, by wspólnie z parafianami przeżyć piękne chwile na uroczej ziemi porębeckiej. Tutaj będziecie mogli przekazać Matce Bożej swoje troski, największe pragnienia, cierpienia i kłopoty dnia codziennego, a Maryja na pewno Was wysłucha.

Gdy doznacie osobistego ukojenia i spokoju, na pewno, jeszcze nieraz tu powrócicie, jak czyni to dziecko powracające do swojej Matki.

Wspomnę jeszcze na koniec o tych którzy pieśnią rozsławiają naszą Grotę. Od wielu lat przy parafii istnieje chór parafialny, kierowany przez Pana Stanisława Florka, wieloletni organista porębeckiej społeczności. Wymieniony troszczy o repertuar swojej grupy, i tu zacytuję pieśń, której słowa powiedzą wszystko o naszym pięknym Maryjnym Sanktuarium.

Treść pieśni udostępniła mi Teresa Pabian, od ponad 25 lat ,członkini chóru parafialnego, w którym wraz z innymi, „wyśpiewuje” hymny dziękczynne dla naszej porębeckiej Królowej-MARYI.

Kiedy juz byłem przy końcu mojego opracowania o Grocie Matki Bożej z Lourdes w Porąbce Uszewskiej, moja siostra Teresa, podarowała mi piękne opracowanie naszego rodaka ks. Piotra Mieczysława Gajda, pt. POLSKIE LOURDES i JEGO TWÓRCA, przewodnik po historii Sanktuarium Matki Bożej z Lourdes w Porąbce Uszewskiej ,wydanie z 2007 roku. Gorąco polecam to wydanie, jest naprawdę ciekawe.

Mnie najbardziej wzruszył przypis autora, umieszczony z tyłu tej publikacji. Autor nie kryje swej radości i zachwytu że po wielu latach mógł ponownie stanąć na szczycie Godowa i zobaczyć krajobrazy rodzinne - cytując mądre powiedzenie: "Cudze chwalicie, swojego nie znacie".

Słowa te odnoszą się, nie tylko do uroku rodzinnej ziemi, ale również do unikalnego Sanktuarium.