Przydrożne kapliczki, figury i krzyże w Mokrzyskach i okolicy

Stojące wśród wiejskich zagród, przy polnych ścieżkach i turystycznych szlakach figurki, ukryte w uroczych zagajnikach krzyże, czy wkomponowane w rosnące drzewa kapliczki, zawsze i wszędzie stawiano - jak wynika z napisów i przekazów historycznych - jako dziękczynną ofiarę za łaski lub jako prośbę o błogosławieństwo, czy też wotum sercem składane na cześć Boga Najwyższego. Ich rozmaitość i uroda wspaniale harmonizują z otaczającą przyrodą. Usytuowane przy drogach, w polach, na rozstajach i bezludziach omszone figury, pełne powagi i refleksyjnego nastroju krzyże, proste i wymowne kapliczki, z ogrodzeniem z bzu i dzikiej róży, tulące się do płaczącej brzozy lub pełnej brzęczącej pszczół lipy, owijane dymem jesiennych ognisk, to nieraz dzieła o wybitnych walorach artystycznych.

Liczne przetrwały zmienne koleje losu i mają związek z dziejami Ojczyzny. Były wznoszone z okazji zwycięstw i klęsk narodowych, czy też powstańczych zmagań.

Kapliczki, figury i krzyże przydrożne stanowią nie tylko ozdobę polskiego krajobrazu, ale przede wszystkim są wyrazem wiary minionych pokoleń. Są to modlitwy ludu wiernego rzezane w drzewie, kute w kamieniu. W tworzeniu tych dzieł ludowi artyści, często bezimienni, czasem nawet niepiśmienni, wypowiadali swoje uczucia na cześć Pana Boga, Matki Najświętszej i Świętych. Stąd owe postacie są szczere, proste jak szczera i prosta była dusza twórcy, są ufne jak jego pacierz. Postacie mają w sobie coś niezwykłego, są świeże ich oblicza jaśnieją dobrocią, pobudzają do modlitwy. Gdyby mogły przemówić te kamienne figury, czy najróżniejszych kształtów krzyże i kapliczki oraz wydeptane wśród łąk czy pól ścieżki wiodące do nich to z pewnością doszlibyśmy do stwierdzenia, iż stanowiły i wewnętrzne życie ludu, jego pragnienia i wierzenia, jego konkretne potrzeby dnia powszedniego jak i troskę o ludzkie dusze oraz ich zbawienie. Odkrywanie i pochylanie głowy oraz żegnanie się i klękanie przed krzyżem czy figurą Matki Bożej i Świętych – te codzienne powtarzane wyrazy wiary i pobożności nie mogły nie wpływać na życie tych, którzy te czynności wykonywali i w ich atmosferze wzrastali. Dekorowanie tych ośrodków kultu zielenią i kwiatami, wicie wieńców z choiny, jedliny czy świerczyny, zdobienie figur i krzyży girlandami uplecionymi z liści dębowych, oraz barwinku ma charakter radosnej, sakralnej radości. A cóż to dopiero mówić o śpiewaniu litanii i pieśni przy figurkach Matki Bożej w miesiącu maju, odmawianiu różańca w październiku czy procesjach odbywanych do tych figur z racji ważnych świąt kościelnych. Widnieją na nich nazwiska pobożnych fundatorów powiązane ze słowami modlitwy.

Na terenie naszej parafii Mokrzyska znajdują się też kamienne i drewniane pamiątki kultu, pomniki kultury religijnej. Wrosły one w organizm wioski, są związane z dziejami ludzi tu mieszkających, są dla nich oazą modlitwy i religijnego kultu. Otaczane są miłością, pietyzmem i codzienną troską.

Oto kilka z nich :

		Kolejna kamienna figura znajduje się na parceli M. A. Dubielów. Wzniesiona została w 1903r. z fundacji Jana i Katarzyny Przybyłów.   Posąg Matki Boskiej Różańcowej, na czworobocznym, ogzymsowanym, postumencie z figurkami przedstawiającymi św. Franciszka z Asyżu, Jana Chrzciciela, Katarzyny Sieneńskiej.   Figura ma ozdobne blaszane zadaszenie. Otoczona bujną roślinnością i kwitnącymi kwiatami budzi szczery zachwyt.
	Przy drodze wiodącej do kościoła na parceli S. Wisa wzniesiony został w 1897 z fundacji Szymona i Katarzyny Wisów kamienny posąg N. P. Maryi Niepokalanie Poczętej.   Figura usytuowana jest na czworobocznym, ozdobnym ogzymsowanym postumencie z płaskorzeźbami: św. Katarzyny Sieneńskiej, Benedykta, Szymona Ap. Osłonięta jest ozdobnym blaszanym zadaszeniem.   Wykonana została przez Wojciecha Samka - rzeźbiarza z Bochni. Otoczona jest żelaznym płotkiem.   Żywe barwy kwitów i zielone tło różnorodnych drzew potęgują jej piękno.
	Mokrzyska-Kosiarnia-Kąty szczyci się posągiem Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Figura znajduje się na parceli J. A. Żurków.Wzniesiona została około 1900 r. z fundacji Anny Sowy. Jest to kamienny posąg na wysokim, ozdobnym ogzymsowanym postumencie. Osłonięta jest ozdobnym zadaszeniem. Otoczona jest żelaznym ogrodzeniem. Wyniosła, pełna chwały figura wspaniale harmonizuje z malowniczym krajobrazem.
	Przy ulicy Wiślanej w Morzyskach jest usytuowana kapliczka murowana w kształcie słupa. Kamienno betonowa o czterech kolumienkach i daszku namiotowym, kryta dachówką, zwieńczona krzyżem. Kapliczka wzniesiona została ok. 1930 r. Z fundacji Jana Götza Okocimskiego właściciela browaru w Okocimiu i folwarku mokrzyskiego, na miejscu dawnej prowizorycznej kapliczki. Wewnątrz znajduje się polichromowana ludowa rzeźba przedstawiająca postać św. Jana Nepomucena, pochodząca z początku XIX w. Ludowa, wg tradycji przywieziona z drugiej strony Wisły ok. 1912r. Kapliczka znajduje się w ogrodzie Z. Rudnik.

Na podstawie książki ks. Jana Rzepy p.t. „Kapliczki, figury i krzyże przydrożne na terenie diecezji tarnowskiej” wydanej w czerwcu 1983 r

Opisała: Alina Lechowicz

Źródło: Gazetka Parafialna "Emmanuel w Rodzinie" nr 11 (16) październik 2005 r