MAJOR TADEUSZ WILK - „ORWID” (1915-2008)

 BOHATERSKI OFICER I ZESŁANIEC

Urodził się 1. lipca 1915 r. w Kętach (woj. krakowskie). Był synem Władysława i Felicji z domu Ładoś. Jego ojciec, Władysław Rudolf Wilk, był wybitnym oficerem Związku Strzeleckiego w Rzeszowie i rotmistrzem Legionów Polskich.

Dzieciństwo i młodość spędził w Bystrzycy, gdzie rodzice kupili niewielki dwór, znajdujący się w pobliżu kościoła. Wychowywany przez ojca po żołniersku, od najmłodszych lat osiągał znakomite wyniki w strzelectwie. W 1934 r., w strzyżowskim Związku Strzeleckim, otrzymał prawo do noszenia Odznaki Strzeleckiej I. klasy.

 W 1938 r. zyskał prawo noszenia Państwowej Odznaki Sportowej III. stopnia, przyznanej mu przez Wojewódzki Komitet Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Obronnego we Lwowie. Uczęszczał do Miejskiego Koedukacyjnego Gimnazjum w Strzyżowie, w którym w 1938 r. zadał maturę. W tym samym roku rozpoczął odbywanie służby wojskowej.

W wojnie obronnej 1939 r. walczył w szeregach tarnowskiego 16. Pułku Piechoty, którego szlak bojowy wiódł przez Pilzno - Dębicę - Rzeszów - Przemyśl. Po reorganizacji pułku wziął udział w bitwie pod Kłusakowem, gdzie został dwukrotnie ranny. Leczony w XII Szpitalu Polowym, dostał się do niewoli niemieckiej. Pomimo ran, zbiegł z niewoli i powrócił w rodzinne strony.

W Bystrzycy gromadził broń i amunicję, a następnie, w grudniu 1939 r., wstąpił do Związku Walki Zbrojnej, gdzie przyjął pseudonim „Orwid”. W Armii Krajowej, w stopniu plutonowego podchorążego, został w 1942 r. dowódcą plutonu dywersyjnego Placówki AK Sędziszów II („Strzała”, „Gracja”) i podkomendnym Ludwika Kubika, ps. „Lucjan”. Pluton „Orwida”, liczący 38. strzelców, wykonał wiele bardzo trudnych zadań na terenie Obwodu AK Dębica, m. in. skutecznie likwidując agenturę gestapo. Do najbardziej brawurowych akcji należał zamach na gestapowca Bąka w Dębicy, który został wykonany wraz z Tadeuszem Szczurowskim, ps. „Śmieszek” i bratem Zygmuntem Wilkiem, ps. „Orkan”, w maju 1944 r., za co był przedstawiony do odznaczenia Krzyżem Virtuti Militari. Ukończył konspiracyjny Kurs Podchorążych, po czym awansował na stopień plutonowego podchorążego, a następnie podporucznika.

Podczas Akcji „Burza” walczył w 5. Pułku Strzelców Konnych AK, w zgrupowaniu I (Lipnica-Budzisz), dowodzonym przez Mieczysława Stachowskiego - „Macieja”, operującym we wschodniej i południowej części dawnego powiatu dębickiego.

Wziął udział w ataku na czołgi niemieckie w Budziszu i w rejonie Wielopola oraz, w rejonie Wiercan, w starciu z niemiecką piechotą, gdzie zostali ostrzelani przez artylerię sowiecką.

Po wkroczeniu wojsk sowieckich do Sędziszowa, we wrześniu 1944 r., został aresztowany przez NKWD w Iwierzycach, po czym był więziony i torturowany w więzieniach UB i NKWD w Sędziszowie Młp. (budynek poczty) i w Rzeszowie (budynek liceum i zamek). Następnie został wywieziony do łagrów: Jogła, Uście, Borowicze, Szeptów oraz Kamionka i Pobieda koło Swierdłowska. W nieludzkich warunkach pracował przy wyrębie lasów i w kopalni. Na zesłaniu stracił brata Zygmunta, który zmarł z zimna i wycieńczenia w Jegolsku.

Z katorgi wrócił w listopadzie 1947 r. Po rekonwalescencji, rozpoczął pracę zawodową w Zakładach Piwowarskich w Głubczycach, a następnie w Okocimiu i Brzesku, z którym związał swoje dalsze losy.

W Okocimskich Zakładach Piwowarskich pracował na różnych stanowiskach, m.in. jako Inspektor Kontroli Zbytu, Kierownik Działu Organizacyjno-Prawnego i księgowy. Był również Szefem Służby Łączności w Zakładowym Oddziale Samoobrony.

Był długoletnim działaczem Ligi Obrony Kraju i Polskiego Czerwonego Krzyża w Brzesku.

Od 1964 r. był Prezesem Koła LOK przy Okocimskich Zakładach Piwowarskich, liczącego prawie 900 członków. W 1971 r. został członkiem Zarządu Wojewódzkiego LOK w Krakowie.

Pracował społecznie przy rozbudowie strzelnicy sportowej w Brzesku i wielokrotnie sędziował na zawodach strzeleckich.

W 1975 r. przeszedł na rentę, jako inwalida wojenny, a trzy lata później na emeryturę, ale jeszcze przez kilka lat, na pół etatu, prowadził biuro Komornika Rejonowego w Brzesku.

Jako emeryt wiele czasu poświęcał pracy społecznej, niósł pomoc kolegom z AK i Sybirakom. Jego pasją były spotkania z młodzieżą. Wygłosił setki prelekcji dla młodzieży na temat swych przeżyć wojennych, walk o niepodległość i zesłania. W latach 90-tych odwiedził Liceum Ogólnokształcące im. ks. Piotra Skargi w Sędziszowie Młp.

Ostatnią prelekcję wygłosił wiosną 2008r. dla strzelców z Sędziszowa Młp., Rzeszowa i Brzeska, należących do Jednostki Strzeleckiej 2021. Patronem tej jednostki jest płk. Leopold Lis-Kula - jeden z najlepszych żołnierzy Józefa Piłsudskiego, przed I wojną światową podkomendny Władysława Rudolfa Wilka - Komendanta Okręgu III (rzeszowskiego) Związku Strzeleckiego. Wtedy też udzielił również dwugodzinnego wywiadu dla Telewizji Sędziszów.

Tadeusz Wilk otrzymał liczne odznaczenia, w tym: Krzyż Walecznych (dwukrotnie), Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami, Medal Wojska (czterokrotnie), Krzyż Armii Krajowej, Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939, Krzyż Partyzancki, Brązowy Medal za Zasługi dla Obronności Kraju, Brązowy Medal za Zasługi dla Ligi Obrony Kraju, Krzyż Kawalerski. Podczas II wojny światowej awansował do stopnia porucznika Armii Krajowej, a w niepodległej Rzeczpospolitej otrzymał kolejne awanse na kapitana i majora Wojska Polskiego.

Był żonaty z Heleną Marcinek, miał troje dzieci. Zmarł 10. września 2008 r. w szpitalu w Myślenicach, trzy dni później spoczął na cmentarzu komunalnym w Brzesku.

Jacek Magdoń

29 Październik 2010

Od admina: Autor artykuu jest autorem książki "Biesiadki dawniej i dziś", wyd. Gminny Ośrodek Kultury, Gnojnik, 2001, ISBN 83-910420-1-4 oraz współautorem książki "Brzesko - Okocim. Lotnicza baza najjaśniejszego pana" - Janusz Adamczyk, Maria Chodurek, Jacek Magdoń, Andrzej Turowicz, Krzysztof Wielgus, Andrzej Zaręba ISBN: 83-914420-0-4, Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, 2000.