Fortunowie i Korzeniowscy z Brzeska

 

O obu rodzinach można powiedzieć, że były w Brzesku znane i powszechnie szanowane. Niestety, z dostępnych źródeł historycznych dotyczących dziejów Brzeska, nie dowiemy się o nich wiele. Wyjątkiem jest tutaj ks. Jan Fortuna - "budowniczy kościoła Ducha Św."

 

Dlatego, kiedy Pani Agnieszka Brzyk udostępniła mi kilkanaście fotografii należących kiedyś do rodziny Państwa Korzeniowskich, postanowiłem dowiedzieć się czegoś więcej na temat członków tej rodziny i skoligaconej z nią rodziną Fortunów. Okazało się to niezwykle trudne, ponieważ nie żyje żaden z członków tych rodów (przynajmniej na dzień dzisiejszy takie mam informacje). Pozostały więc rozmowy ze znajomymi, wizyta na cmentarzu i szczątkowe informacje z USC.

 

Mam nadzieję, że ta publikacja pozwoli dotrzeć do większej liczby osób, które miały styczność z opisanymi  osobami lub posiadają jakieś dodatkowe informacje na ich temat.

 

Rodzina Fortunów

 

Ignacy Fortuna, bednarz w browarze barona Goetza i jego żona  Marianna z d. Flak, mieszkali w domu pod numerem 235 niedaleko kościoła. Mieli pięcioro dzieci. Trójka z nich (córeczka i 2 synów) zmarła w czwartym roku życia. (ks. Franciszek Kostrzewa, "Wezwał ich Pan"). 

 

Pozostałe dzieci Ignacego i Marianny, to:

 

Franciszek Fortuna, 16.IX.1888-26.V.1974, nauczyciel w Szkole Podstawowej Nr 1. Przy szkole tej istniała 3-letnia Szkoła Zawodowo-Dokształcająca mieszcząca się w nieistniejącej już "harcówce". W latach 1937 - 1939 Franciszek Fortuna był prezesem Związku Strzeleckiego w Brzesku, działał też aktywnie w Towarzystwie Szkoły Ludowej. W lipcu 1939 roku zostaje członkiem Powiatowego komitetu niosącego dodatkową pomocy rodzinom rezerwistów, powołanych do wojska na ćwiczenia. (Burlikowski, "Kronika Miasta Brzeska", t3 i t4).  Należał do OON (Organizacji Obrony Narodowej) powstałej  w Brzesku pod koniec 1919 r. W połowie 1920 ONN przekształcił się w Komitet Obrony Państwa, a Franciszek Fortuna został w nim sekretarzem. Działał też w Związku Katolickim Młodzieży  "Jutrzenka" w Brzesku. W marcu 1945 roku był jednym z założycieli Zawodowego Związku Nauczycieli w Brzesku. ("Brzesko, Dzieje miasta i regionu", praca zbiorowa pod red. F. Kiryka i Jana Lacha , Brzesko 2006)

 

 

Żoną Franciszka była Maria Fortuna z domu Korzeniowska, 19.VIII.1904 - 09.XII.2006, od 1938 roku nauczycielka w Szkole Podstawowej nr 1 w Brzesku, działała także od 1945 roku w Powiatowym Oddziale ZNP w Brzesku. Małżeństwo bezdzietne.

 

 

Jan Stefan Fortuna,6.XII.1889-27.IV.1983, ksiądz. Najbardziej znany członek rodziny Fortunów. Człowiek wielkiego serca, przyjaciel młodzieży i budowniczy kościoła pw. Ducha Św. w Brzesku. Kościół ten powstał w tym samym miejscu, w którym stał spalony w 1904 r. w wielkim pożarze miasta kościół. Budowa trwała kilkanaście lat. Wznosił go praktycznie tylko za swoje (rodowe) pieniądze, spotykając się często z szykanami ze strony władz PRL-u. Szczegółowa biografia ks. Jana Fortuny znajduje się w książce ks. Franciszka Kostrzewy "Wezwał ich Pan - Powołania kapłańskie i zakonne z brzeskich parafii od czasów najdawniejszych do obecnych", Wyd. Parafia N.M.P. Matki Kościoła i św. Jakuba Apostoła, Brzesko 2004, str.236, ISBN 83-920868-0-5, czytaj -->>

  

 

Pierwszy, stojący niedaleko kościoła dom Fortunów spalił się podczas pożaru miasta w 1904 r. Do rodziny Fortunów  należała także kamienica na rogu pl. Kazimierza Wielkiego i ul. Trzcianeckiej (obecnie Uczestników Ruchu Oporu).


 

 

"W lutym 1940 r. dr Kossowski stwierdził kilka przypadków tyfusu plamistego w Porąbce Uszewskiej oraz w getcie w Brzesku. W związku z tym wystarał się u Landrata Langera o zgodę na zorganizowanie w mieście szpitala. Placówka powstała w domu Fortunów, a potem na jej potrzeby wykorzystano pomieszczenia łaźni miejskiej, bożnicy i cechu. Szpital działał tam aż do stycznia 1945 roku." (informacja i zdjęcie pochodzą z Kroniki Miasta Brzeska, J. Burlikowskiego).

 

Po wojnie w budynku tym mieszkało kilka rodzin, zakwaterowanych tam przez państwo polskie. W latach 90-tych "odzyskany" budynek (wg niepotwierdzonych informacji jego prawnym właścicielem był ks. Jan Fortuna) zamieszkiwały siostry zakonne (na piętrze), na dole znajdowała się salka katechetyczna.

 

Obecnie w kamienicy znajduje się między innymi mieszkanie byłego proboszcz parafii św. Jakuba, a siostry zakonne przeprowadziły się do domu Franciszka i Marii Fortunów, znajdującego się przy pl. Kazimierza Wielkiego Nr 12.

Budynek ten, podobnie jak Korzeniowscy, także bezdzietni Fortunowie, przekazali kościołowi.

 

Przed domem Fortunów przy pl. Kazimierza Wielkiego Nr 12

od lewej: Maria Fortuna (Korzeniowska), Zofia Korzeniowska, Helena  Korzeniowska, Jan Korzeniowski, NN, Franciszek Fortuna

(lata 60-te XX w.?)

Wyremontowany dawny dom Fortunów

fot. google maps, 2013 r.

Na parterze znajduje się przedszkole.

 

Wszyscy członkowie rodziny Fortunów spoczywają w rodzinnym grobowcu na cmentarzu parafialnym w Brzesku.

 

 

 

(fot. Jacek Filip)

 

Rodzina Korzeniowskich

 

Jan Korzeniowski Senior, (22.XI.1874 - 2.VI.1940) r. był synem Błażeja i Maryji Korzeniowskiej.

Z zawodu był bednarzem w browarze barona Goetza. W czasie I wojny światowej służył w wojsku.

 

Drugi od lewej sierżant Jan Korzeniowski

Starszy sierżant Jan Korzeniowski

 

Dr Jarosław Rubacha tak skomentował te zdjęcia:

  • "Żołnierze widoczni na zdjęciu to członkowie piechoty. Niestety, jak zwykle w przypadku zdjęć z epoki, wiele więcej powiedzieć się nie da. Moim zdaniem: siedzący w środku to Feldfebel (starszy sierżant), pozostali, w tym Korzeniowski, to sierżanci (Zugsführer). Jak mniemam, pochodzą z różnych pułków, bo mają patki na kołnierzach w różnych kolorach. Być może to jakieś szkolenie, a może zdjęcie zrobiono w miejscu stacjonowania różnych jednostek. Ciekawe, że dwóch siedzących po lewej stronie ma oficerskie buty, ale oficerami na pewno nie są. Korzeniowski ma natomiast na sobie starą bluzę mundurową (sprzed 1908 r.). Być może, że fotografię zrobiono w latach 1917-1918, kiedy z magazynów wyciągano "co się da"."

  • Na tym zdjęciu jest o jeden stopień wyżej w hierarchii - starszy sierżant. Ta fotografia została zrobiona już w czasie wojny. Na pewno po 1916 r. Świadczy o tym medal po lewej stronie. Jest to Eisernes Verdienstkreuz - Krzyż Żelazny za Zasługi, ustanowiony w 1916 r. i nadawany żołnierzom i urzędnikom niższego stopnia (przede wszystkim członkom korpusu medycznego, kolejarzom, pocztowcom). Drugi medal jest słabo widoczny. Sądzę jednak, że to Tapferkeits - Medal za Odwagę; dość powszechnie nadawane odznaczenie (w latach 1914-1918 nadano ich prawie 1,5 mln.)

Jan Korzeniowski w dniu 18 maja 1927 roku został wybrany do Rady Gminnej Miasta Brzeska (Burlikowski, "Kronika Miasta Brzeska",  t. 3, str. 112)

 

Marya Korzeniowska (17.III.1878 - 11.IX.1975), córka Józefa Kubali.

 

Marya Korzeniowska

Zaproszenie na ślub Maryi i Jana

w dniu 14.XI.1903 roku

 

Państwo Korzeniowscy mieszkali przy ul. Cmentarnej Nr 41 (obecna ul. Ogrodowa). (Na posiedzeniu w dniu 22 września 1927 roku Rada Gminy Miasta Brzeska postanowiła nazwać ulicę biegnącą od Rynku Siennego do Korzeniowskiego ulicą Cmentarną, Burlikowski, "Kronika Miasta Brzeska",  t. 3, str. 113 )

 

Dzieci Jana i Maryi Korzeniowskich (wszystkie urodzone i zmarłe w Brzesku)

 

Maria Fortuna (Korzeniowska), 19.VIII.1904 - 09.XII.2006, nauczycielka w Szkole Podstawowej nr 1 w Brzesku (patrz Rodzina Fortunów powyżej).

 

 

Zofia Korzeniowska, 12.V.1906 - 23.III.1962, nauczycielka w Szkole Podstawowej nr 2 w Brzesku, panna

 

 

mgr Jan Korzeniowski, 8.IV.1908 -  2.XI. 1988, adwokat, absolwent Gimnazjum w Brzesku w 1927 r., kawaler

 

Rok 1926

 

Jan Korzeniowski (drugi z lewej) wraz z kolegami (nierozpoznanymi) przed cmentarzem parafialnym w Brzesku

(rok zrobienia zdjęcia nieznany)

Sąd - drugi z lewej Jan Korzeniowski, pozostałe osoby nierozpoznane

(miejsce zrobienia zdjęcia i rok nieznane)

 

Helena Korzeniowska, 12.II.1914-8.V.2001, absolwentka Gimnazjum w Brzesku w 1932 r., w czasie II wojny światowej pracowała w Powszechnym Zakładzie Ubezpieczeń Wzajemnych w Brzesku jako pracownik akordowy. Po wojnie pracowała w PZU, była długoletnią główną księgową w tej instytucji.

 

 

Przed domem rodzinnym

przy ul. Cmentarnej Nr 41 w Brzesku

(początek lat 50-tych XX w.)

 

 

od lewej: ks. Jan Fortuna, ks. Józef Białek, Franciszek Fortuna

Maria Fortuna (Korzeniowska), Jan Korzeniowski (?),

Zofia Korzeniowska, Helena Korzeniowska

 

Nie udało się ustalić, w którym roku powstał dom Korzeniowskich przy ul. Kościuszki 35 (zdjęcie poniżej). Wiadomo tylko, że aż do śmierci mieszkał w nim Jan ze siostrami Zofią i Heleną.

 

 

fot. Paweł Nowak

 

Po ich śmierci dom (a może i cały majątek) przeszedł "w ręce" sióstr zakonnych. Kamienica została sprzedana prywatnej osobie ok. 2 lat temu , a uzyskane w ten sposób pieniądze przeznaczono na remont organów w kościele św. Jakuba.

 

fot. Paweł Nowak

 

Wszyscy wymienieni przeze mnie członkowie rodziny Korzeniowskich (poza Marią Fortunową)  pochowani są w grobowcu rodzinnym na cmentarzu parafialnym w Brzesku.
 

 

Opracował 

Zbigniew Stós

5 czerwca 2013 r.

 

przy współpracy: Jacka Filipa, Pawła Nowaka, Jarosława Rubachy i Aleksandry Fijałkowskiej.

 

Zdjęcia, pod którymi nie podano ich autora, pochodzą z archiwum Agnieszki Brzyk, której serdecznie dziękuję za ich udostępnienie.

 

---- *** ---

Aktualizacja z dnia 6 czerwca 2013 r.:

 

W nawiązaniu do tego artykułu, ks. Józef Drabik, proboszcz parafii św. Jakuba w Brzesku, przysłał informację dotyczącą budynku przy ulicy Kościuszki, należącego do pani Marii Fortuna:

 

"Śp. Maria aktem notarialnym przekazała ten budynek na rzecz parafii w celu pomocy materialnej jakiemuś dziełu na rzecz kościoła. I taka okazja za niedługo się pojawiła, bowiem parafia przystąpiła do programu unijnego rewitalizacji Rynku, do której został włączony również kościół św. Jakuba. Całkowity koszt rewitalizacji kościoła wyniósł 1 mln zł. Wchodząc do programu, parafia musiała zadeklarować i wpłacić 30% tej kwoty, czyli 300 tysięcy zł.

 

Dzięki darowiźnie pani Marii Fortuna i możliwości sprzedaży tejże darowizny parafia pozyskała środki na wpłatę powyższej sumy. I tak wola pani Marii został spełniona. Parafia, przystępując do programu, miała na koncie 10 tysięcy zł, więc ten dar okazał się w tym momencie dla kościoła św. Jakuba opatrznościowym.

 

Mam także na uwadze ufundowanie tablicy pamiątkowej dla państwa Korzeniowskich i Fortunów za ich darowizny, które po dziś dzień służą całej parafii."

 

---- *** ---

DODATEK:


W zbiorze zdjęć należącym kiedyś do rodziny Korzeniowskich znajduje się kilka fotografii ich przyjaciół i znajomych. Może z pomocą czytelników uda się coś więcej powiedzieć na temat osób na nich widocznych?

 

Zdjęcie podpisane
 "Stamberówna Ludka"

Przyjęcie nowych członków do Sodalicji Mariańskiej 9 VI 1929 r., więcej »

(aktualizacja 8.03.2019r.)

I Drużyny Harcerek im. Zofii Chrzanowskiej w Gimnazjum w Brzesku w 1930r.
Hela Srokówna (1 rząd, 3 od lewej), Janina Kaczmarowska (4 rząd, 3 od lewej).
Opiekunka - prof. Józefa Pieszkówna
(aktualizacja 19.03.2019r.)

Szopka 1928 r.


 

Nieznana rodzina

Ks. Roman Mazur
Proboszcz w Brzesku

1912 – 1926

(aktualizacja 19.03.2019r.)


 

Hala Srokówna rok 1931

(aktualizacja 19.03.2019r.)

Nieznajoma

 Rok 1918

 

Jerzy Peters

aktor z Brzeska

w roli Nikanora Iwanowicza Anuczkina (Postać z komedii "Ożenek" Nikołaja Gogola)

7 kwietnia 1952 r. Brzesko

 

Zobacz także "Wyjaśniła się zagadka jednego zdjęcia z albumu Korzeniowskich"