Fortunowie i Korzeniowscy z
Brzeska
O
obu rodzinach można powiedzieć, że były w Brzesku znane i powszechnie
szanowane. Niestety, z dostępnych źródeł historycznych dotyczących
dziejów Brzeska, nie dowiemy się o nich wiele. Wyjątkiem jest tutaj ks.
Jan Fortuna - "budowniczy kościoła Ducha Św."
Dlatego,
kiedy Pani Agnieszka
Brzyk udostępniła mi kilkanaście fotografii należących
kiedyś do rodziny Państwa Korzeniowskich, postanowiłem dowiedzieć się
czegoś więcej na temat członków tej rodziny i skoligaconej z nią
rodziną Fortunów. Okazało się to niezwykle trudne, ponieważ nie żyje
żaden z członków tych rodów (przynajmniej na dzień dzisiejszy takie mam
informacje). Pozostały więc rozmowy ze znajomymi, wizyta na cmentarzu i
szczątkowe informacje z USC.
Mam
nadzieję, że ta publikacja pozwoli dotrzeć do większej liczby osób,
które miały styczność z opisanymi osobami lub posiadają
jakieś dodatkowe informacje na ich temat.
Rodzina
Fortunów
Ignacy Fortuna, bednarz w
browarze barona Goetza i jego żona
Marianna z d. Flak, mieszkali w
domu pod numerem 235 niedaleko kościoła. Mieli pięcioro dzieci. Trójka
z nich (córeczka i 2 synów) zmarła w czwartym roku życia. (ks.
Franciszek Kostrzewa, "Wezwał ich Pan").
Pozostałe
dzieci Ignacego i Marianny, to:
Franciszek
Fortuna, 16.IX.1888-26.V.1974, nauczyciel
w Szkole Podstawowej Nr 1. Przy szkole tej istniała 3-letnia Szkoła
Zawodowo-Dokształcająca mieszcząca się w nieistniejącej już
"harcówce". W latach 1937 - 1939 Franciszek Fortuna był prezesem
Związku Strzeleckiego w Brzesku, działał też aktywnie w Towarzystwie
Szkoły Ludowej. W lipcu 1939 roku zostaje członkiem Powiatowego
komitetu niosącego dodatkową pomocy rodzinom rezerwistów, powołanych do
wojska na ćwiczenia. (Burlikowski, "Kronika Miasta Brzeska", t3 i t4).
Należał do OON (Organizacji Obrony Narodowej) powstałej
w Brzesku pod koniec 1919 r. W połowie 1920 ONN przekształcił
się w Komitet Obrony Państwa, a Franciszek Fortuna został w nim
sekretarzem. Działał też w Związku Katolickim Młodzieży
"Jutrzenka" w Brzesku. W marcu 1945 roku był jednym
z założycieli Zawodowego Związku Nauczycieli w Brzesku.
("Brzesko, Dzieje miasta i regionu", praca zbiorowa pod red. F. Kiryka
i Jana Lacha , Brzesko 2006)

Żoną
Franciszka była Maria Fortuna z domu Korzeniowska,
19.VIII.1904 - 09.XII.2006, od 1938 roku nauczycielka w Szkole
Podstawowej nr 1 w Brzesku, działała także od 1945 roku w Powiatowym
Oddziale ZNP w Brzesku. Małżeństwo bezdzietne.

Jan
Stefan Fortuna,6.XII.1889-27.IV.1983,
ksiądz. Najbardziej znany członek rodziny Fortunów. Człowiek wielkiego
serca, przyjaciel młodzieży i budowniczy kościoła pw. Ducha Św. w
Brzesku. Kościół ten powstał w tym samym miejscu, w którym stał spalony
w 1904 r. w wielkim pożarze miasta kościół. Budowa
trwała kilkanaście lat. Wznosił go praktycznie tylko
za swoje (rodowe) pieniądze, spotykając się często z
szykanami ze strony władz PRL-u. Szczegółowa biografia ks. Jana Fortuny
znajduje się w książce ks. Franciszka Kostrzewy "Wezwał ich Pan -
Powołania kapłańskie i zakonne z brzeskich parafii od czasów
najdawniejszych do obecnych", Wyd. Parafia N.M.P. Matki Kościoła i św.
Jakuba Apostoła, Brzesko 2004, str.236, ISBN 83-920868-0-5,
czytaj -->>
Pierwszy,
stojący niedaleko kościoła dom Fortunów spalił się podczas pożaru
miasta w 1904 r. Do rodziny Fortunów należała także
kamienica na rogu pl. Kazimierza Wielkiego i ul. Trzcianeckiej
(obecnie Uczestników Ruchu Oporu).

"W
lutym 1940 r. dr Kossowski stwierdził kilka przypadków tyfusu
plamistego w Porąbce Uszewskiej oraz w getcie w Brzesku. W związku z
tym wystarał się u Landrata Langera o zgodę na zorganizowanie w mieście
szpitala. Placówka powstała w domu Fortunów, a potem na jej potrzeby
wykorzystano pomieszczenia łaźni miejskiej, bożnicy i cechu. Szpital
działał tam aż do stycznia 1945 roku." (informacja i zdjęcie pochodzą z
Kroniki Miasta Brzeska, J. Burlikowskiego).
Po
wojnie w budynku tym mieszkało kilka rodzin, zakwaterowanych tam przez
państwo polskie. W latach 90-tych "odzyskany" budynek (wg
niepotwierdzonych informacji jego prawnym właścicielem był ks. Jan
Fortuna) zamieszkiwały siostry zakonne (na piętrze), na dole znajdowała
się salka katechetyczna.
Obecnie
w kamienicy znajduje się między innymi mieszkanie byłego proboszcz
parafii św. Jakuba, a siostry zakonne przeprowadziły się do domu
Franciszka i Marii Fortunów, znajdującego się przy pl. Kazimierza
Wielkiego Nr 12.
Budynek ten, podobnie
jak Korzeniowscy, także bezdzietni Fortunowie, przekazali kościołowi.

|

|
Przed domem Fortunów przy pl. Kazimierza Wielkiego Nr 12
od lewej: Maria Fortuna (Korzeniowska), Zofia
Korzeniowska, Helena Korzeniowska, Jan Korzeniowski,
NN, Franciszek Fortuna
(lata 60-te XX w.?)
|
Wyremontowany dawny dom
Fortunów
fot. google maps, 2013 r.
Na parterze znajduje się przedszkole.
|
Wszyscy
członkowie rodziny Fortunów spoczywają w rodzinnym grobowcu na
cmentarzu parafialnym w Brzesku.

(fot. Jacek Filip)
Rodzina
Korzeniowskich
Jan
Korzeniowski Senior, (22.XI.1874 - 2.VI.1940) r. był
synem Błażeja i Maryji Korzeniowskiej.
Z zawodu był bednarzem
w browarze barona Goetza. W czasie I wojny światowej służył w
wojsku.

|

|
Drugi od lewej sierżant
Jan Korzeniowski
|
Starszy sierżant Jan
Korzeniowski
|
Dr
Jarosław Rubacha tak skomentował te zdjęcia:
-
"Żołnierze widoczni na
zdjęciu to członkowie piechoty. Niestety, jak zwykle w przypadku zdjęć
z epoki, wiele więcej powiedzieć się nie da. Moim zdaniem: siedzący w
środku to Feldfebel (starszy sierżant), pozostali, w tym Korzeniowski,
to sierżanci (Zugsführer). Jak mniemam, pochodzą z różnych pułków, bo
mają patki na kołnierzach w różnych kolorach. Być może to jakieś
szkolenie, a może zdjęcie zrobiono w miejscu stacjonowania różnych
jednostek. Ciekawe, że dwóch siedzących po lewej stronie ma oficerskie
buty, ale oficerami na pewno nie są. Korzeniowski ma natomiast na sobie
starą bluzę mundurową (sprzed 1908 r.). Być może, że fotografię
zrobiono w latach 1917-1918, kiedy z magazynów wyciągano "co się da"."
-
Na
tym zdjęciu jest o jeden stopień wyżej w hierarchii - starszy sierżant.
Ta fotografia została zrobiona już w czasie wojny. Na pewno po 1916 r.
Świadczy o tym medal po lewej stronie. Jest to Eisernes Verdienstkreuz
- Krzyż Żelazny za Zasługi, ustanowiony w 1916 r. i nadawany żołnierzom
i urzędnikom niższego stopnia (przede wszystkim członkom korpusu
medycznego, kolejarzom, pocztowcom). Drugi medal jest słabo widoczny.
Sądzę jednak, że to Tapferkeits - Medal za Odwagę; dość powszechnie
nadawane odznaczenie (w latach 1914-1918 nadano ich prawie 1,5 mln.)
Jan
Korzeniowski w dniu 18 maja 1927 roku został wybrany do Rady
Gminnej Miasta Brzeska (Burlikowski, "Kronika Miasta
Brzeska", t. 3, str. 112)
Marya
Korzeniowska (17.III.1878 - 11.IX.1975), córka
Józefa Kubali.

|

|
Marya Korzeniowska
|
Zaproszenie na ślub
Maryi i Jana
w dniu 14.XI.1903 roku
|
Państwo
Korzeniowscy mieszkali przy ul. Cmentarnej Nr 41 (obecna ul. Ogrodowa).
(Na posiedzeniu w dniu 22 września 1927 roku Rada Gminy
Miasta Brzeska postanowiła nazwać ulicę biegnącą od Rynku Siennego do
Korzeniowskiego ulicą Cmentarną,
Burlikowski, "Kronika Miasta Brzeska", t. 3, str. 113 )
Dzieci
Jana i Maryi Korzeniowskich (wszystkie urodzone i zmarłe w
Brzesku)
Maria Fortuna (Korzeniowska),
19.VIII.1904 - 09.XII.2006, nauczycielka w Szkole Podstawowej nr 1 w
Brzesku (patrz Rodzina Fortunów powyżej).

Zofia Korzeniowska, 12.V.1906 - 23.III.1962, nauczycielka
w Szkole Podstawowej nr 2 w Brzesku, panna

mgr
Jan Korzeniowski, 8.IV.1908 - 2.XI.
1988, adwokat, absolwent Gimnazjum w Brzesku w 1927 r., kawaler

Rok 1926
|

|

|
Jan Korzeniowski (drugi
z lewej) wraz z kolegami (nierozpoznanymi) przed cmentarzem
parafialnym w Brzesku
(rok zrobienia
zdjęcia nieznany)
|
Sąd - drugi z lewej Jan
Korzeniowski, pozostałe osoby nierozpoznane
(miejsce zrobienia
zdjęcia i rok nieznane)
|
Helena
Korzeniowska, 12.II.1914-8.V.2001, absolwentka Gimnazjum w
Brzesku w 1932 r., w czasie II wojny światowej pracowała w Powszechnym
Zakładzie Ubezpieczeń Wzajemnych w Brzesku jako pracownik akordowy. Po
wojnie pracowała w PZU, była długoletnią główną księgową w tej
instytucji.
Przed domem rodzinnym
przy
ul. Cmentarnej Nr 41 w Brzesku
(początek lat 50-tych XX w.)

od lewej: ks. Jan Fortuna, ks.
Józef Białek, Franciszek Fortuna
Maria Fortuna (Korzeniowska),
Jan Korzeniowski (?),
Zofia Korzeniowska, Helena
Korzeniowska
Nie
udało się ustalić, w którym roku powstał dom Korzeniowskich przy ul.
Kościuszki 35 (zdjęcie poniżej). Wiadomo tylko, że aż do śmierci
mieszkał w nim Jan ze siostrami Zofią i Heleną.

fot. Paweł Nowak
Po
ich śmierci dom (a może i cały majątek) przeszedł "w ręce"
sióstr zakonnych. Kamienica została sprzedana prywatnej osobie ok. 2
lat temu , a uzyskane w ten sposób pieniądze przeznaczono na remont
organów w kościele św. Jakuba.

fot. Paweł Nowak
Wszyscy
wymienieni przeze mnie członkowie rodziny Korzeniowskich (poza Marią
Fortunową) pochowani są w grobowcu rodzinnym na cmentarzu
parafialnym w Brzesku.
Opracował
Zbigniew Stós
5 czerwca 2013 r.
przy
współpracy: Jacka Filipa, Pawła Nowaka, Jarosława Rubachy i
Aleksandry Fijałkowskiej.
Zdjęcia,
pod którymi nie podano ich autora, pochodzą z archiwum
Agnieszki
Brzyk, której serdecznie dziękuję za ich udostępnienie.
---- *** ---
Aktualizacja z dnia 6
czerwca 2013 r.:
W nawiązaniu do tego artykułu, ks. Józef
Drabik, proboszcz parafii św. Jakuba w Brzesku, przysłał
informację dotyczącą budynku przy ulicy Kościuszki, należącego do pani
Marii Fortuna:
"Śp.
Maria aktem notarialnym przekazała ten budynek na rzecz parafii w celu
pomocy materialnej jakiemuś dziełu na rzecz kościoła. I taka okazja za
niedługo się pojawiła, bowiem parafia przystąpiła do programu unijnego
rewitalizacji Rynku, do której został włączony również kościół św.
Jakuba. Całkowity koszt rewitalizacji kościoła wyniósł 1 mln zł.
Wchodząc do programu, parafia musiała zadeklarować i wpłacić 30% tej
kwoty, czyli 300 tysięcy zł.
Dzięki
darowiźnie pani Marii Fortuna i możliwości sprzedaży tejże darowizny
parafia pozyskała środki na wpłatę powyższej sumy. I tak wola pani
Marii został spełniona. Parafia, przystępując do programu, miała na
koncie 10 tysięcy zł, więc ten dar okazał się w tym momencie dla
kościoła św. Jakuba opatrznościowym.
Mam
także na uwadze ufundowanie tablicy pamiątkowej dla państwa
Korzeniowskich i Fortunów za ich darowizny, które po dziś dzień służą
całej parafii."
---- *** ---
DODATEK:
W
zbiorze zdjęć należącym kiedyś do rodziny Korzeniowskich znajduje się
kilka fotografii ich przyjaciół i znajomych.
Może z pomocą czytelników uda się coś więcej powiedzieć na temat osób
na nich widocznych?

|

|
Zdjęcie podpisane
"Stamberówna Ludka"
|
Przyjęcie nowych członków do Sodalicji Mariańskiej 9 VI 1929 r., więcej »
(aktualizacja 8.03.2019r.)
|

|

|
I Drużyny Harcerek im. Zofii Chrzanowskiej w Gimnazjum w Brzesku w 1930r.
Hela Srokówna (1 rząd, 3 od lewej), Janina Kaczmarowska (4 rząd, 3 od lewej).
Opiekunka - prof. Józefa Pieszkówna
(aktualizacja 19.03.2019r.)
|
Szopka 1928 r.
|

|

Ks. Roman Mazur
Proboszcz w Brzesku
1912 – 1926
(aktualizacja 19.03.2019r.)
|

|

Nieznajoma
Rok 1918
|

Jerzy Peters
aktor z Brzeska
w roli Nikanora Iwanowicza Anuczkina (Postać z
komedii "Ożenek" Nikołaja Gogola)
7 kwietnia 1952 r. Brzesko
Zobacz także "Wyjaśniła
się zagadka jednego
zdjęcia z albumu Korzeniowskich"
|
|