Z historii Brzeska - kamienica przy ulicy Legionów Piłsudskiego Nr 1

W artykule, jaki pojawił się na portalu brzesko.ws p.t "Słów kilka o pobycie K.u.K. Infenterieregiment Erzherzog Reiner Nr. 59 w Brzesku w 1915", zostały przedstawione m.in. …” cztery zdjęcia wykonane pomiędzy styczniem a kwietniem 1915 r. Pierwsze, wykonane zapewne wczesną wiosną 1915 r. ukazuje zniszczenia wojenne, które były wynikiem toczącej się jesienią 1914 r. bitwy artyleryjskiej. (lokalizacja niezidentyfikowana)…”

Rozpoznałem ten budynek ze zdjęcia. Jest to budynek będący obecnie w posiadaniu mojej rodziny a mieszczący się przy ulicy Legionów Piłsudskiego Nr 1.

Jak widzimy z zamieszczonych w artykule zdjęć, historia tego budynku jest bardzo długa, sięgająca czasów sprzed I wojny światowej. Budynek został wybudowany przez rodzinę Laubów zajmującą się handlem nabiałem, o czym możemy przeczytać w Kronice Miasta Brzeska 1385-1944 Jana Burlikowskiego.

To co pozwoliło mi zidentyfikować ten budynek, to jego znaki szczególne, które przetrwały do dzisiaj, praktycznie w nienaruszonym stanie. Są to m.in. herb rodziny Laubów znajdujący się nad balkonem, który można dostrzec na tym starym zdjęciu jak, i rzeźby pod każdym z okien. Na strychu, jak widzimy znajdowało się okno, które w późniejszym okresie (po dobudowaniu do niego narożnego budynku) służyło jako przejście między nimi. Na przełomie lat 70-tych i 80-tych zostało ono zamurowane. Na ścianach pozostały widoczne ślady po tym przejściu.

Poniżej przedstawię znaki szczególne budynku, o których wspominałem powyżej:

1.Zajmiemy się widocznym na starym zdjęciu balkonem z herbem rodowym Laubów:        
 

Jak widać, balkon jak i jego konstrukcja zachowały się do dzisiaj praktycznie w niezmienionym stanie. W latach 90-tych drzwi na balkon zostały zamurowane i wstawione zostało widoczne tam okno. Nad balkonem wyraźnie widać herb Laubów jak i znajdujący się pod nim ornament. Ornamenty takie znajdują się także pod każdym z pozostałych w budynku okien. Po obu stronach okna widoczne ozdobne pasy cegły. W powiększeniu tak wygląda herb Laubów:

2. Przeanalizujemy okna:

Widzimy, iż budynek praktycznie w tej części jest również bez zmian. Strzałkami zaznaczyłem zachowane podobieństwa: widoczne cegły między oknami, gzymsy nad nimi jak i ornamenty pod każdym z okien. Pomimo, iż budynek przeżył dwie wojny światowe jest zachowany, jak widać w świetnym stanie.

Rok 1915

Rok 2013

3. Pozostałe po tamtych czasach podobieństwo znajdziemy również przy głównym wejściu do budynku. Widoczne są charakterystyczne zdobienia z prawej strony drzwi zaznaczone strzałkami, które łatwo rozpoznać:

Jak widzimy, w dobudowanej w okresie późniejszym narożnej kamienicy zapożyczono elementy architektury z budynku Laubów. A są to: łuk nad balkonem (już bez herbu rodziny Laubów), puste miejsca pod oknami bez ornamentów oraz podobne gzymsy nad oknami.

Aby jeszcze lepiej uwidocznić, iż mówimy o moim budynku zrobiłem mały fotomontaż, nakładając na zdjęcie budynku Laubów z 1915 r. - dobudowaną w okresie późniejszym narożną kamienicę. Efekt jak widać jest bardzo ciekawy i widać, że budynek stoi tu do dzisiaj bez większych zmian.

Dodam jeszcze, iż komin w części nad budynkiem został wyremontowany dopiero w 2005 r. i znajduje się w dokładnie tym samym miejscu, co ponad 100 lat temu. Ciąg komina zaczyna się w starych piwnicach i pozostaje do dnia obecnego nietknięty. Poniżej zdjęcie oryginalnej części komina widocznego na tym starym zdjęciu z roku 1915. Widzimy tam dużą część komina ze względu na to, iż dach budynku najprawdopodobniej w związku z działaniami wojennymi – spłonął.

Zachowany fragment oryginalnej części komina.

Jako ciekawostkę przedstawię również, jak wyglądał w tym budynku skład nabiału, jakim handlowała rodzina Laubów. Jak widzimy na zdjęciu z 1915 r., sklep mieścił się z prawej strony kamienicy, widoczne są nawet otwarte do niego drzwi.

W podziemiach budynku zachowało się do dzisiaj kilka potężnych kadzi, w których składowano nabiał.

Widzimy też pięknie zachowane sklepienia.

Cieszę się, że mogłem pomóc rozwiązać kolejną małą tajemnicę z historii naszego pięknego miasta.

Waldemar Stós

28 lutego 2013 r.

Od admina: Zamieszczona w artykule historyczna fotografia z 1915 roku, pochodzi ze strony www.rainerregiment.at i nie może być rozpowszechniana bez zgody ich właściciela.