Dwa lata wcześniej, w 1927 roku, w Krakowie uruchomiono komunikację publiczną. Do przewozu pasażerów wykorzystywano w pierwszych dwóch latach samochody Chevrolet a następnie od 1929 roku Rugby. Samochody zakupione zostały jako podwozia samochodów ciężarowych, a następnie w Krakowie w firmie Orlickich zostały karosowane jako autobusy. Z uwagi na małą pojemność pasażerów i słabą konstrukcję Chevrolety sprzedano zastępując je samochodami Rugby, Durant i Federal i eksploatując je do 1939 roku

Choć nie znamy wszystkich szczegółów to na tym historię najstarszych krakowskich autobusów można byłoby zakończyć. Nie można tego jednak zrobić, bowiem jeden z pojazdów zachował się i powoli przywracany jest do swojej świetności. Autobus marki Rugby Express L zakupiony przez Krakowską Miejską Kolej Elektryczną w 1929 roku w dziwnych okolicznościach w stanie niemal niezmienionym zachował się i jak wspomniałem, jest remontowany. Jeszcze w tym roku – w osiemdziesięciolecie wprowadzenia go do ruchu – ponownie wyjedzie na ulice Krakowa.
 

W dokumentach zachowałay się informacje dotyczące numerów podwozia i silnika a we wnętrzu pojazdu zachowały się wszystkie tabliczki w tym tabliczka dealera sprzedającego samochód. Jest to ten sam sprzedawca, który dostarczył pojazd spółce z Brzeska. Ten sam, który dostarczał przez kolejne lata samochody Durant i Federal do Krakowa. Można dopisać kolejny, może niewielki, fragment hiostorii komunikacji autobusowej i historii motoryzacji.

Nasz Rugby jest unikatowy, ale nie unikalny. Tego typu maszyn rozproszonych jest po świecie wiele, a w USA jest Klub zrzeszających posiadaczy i wielbicieli produktów Duranta czyli Durant Motor Corporation.

Unikatowość polega na tym, że jest to jedyny autobus i jak się okazuje była to prawdopodobnie nasza małopolska pomysłowość. W latach 20tych XX wieku produkowane samochody opierały się zwykle na tym samym podwoziu, które odpowiednio zabudowane mogło być pojazdem ciężarowym, specjalistycznym czy osobowym. Ze względów oszczędnościowych (inne cło na pojazd gotowy inne na produkt do dalszego przetworzenia) kupowano podwozie z silnikiem, skrzynią biegów (łącznie z maską pojazdu), które następnie odpowiednio wyposażano. Krakowskie autobusy i przypuszczam, że i ten z Brzeska sprowadzono w ten sam sposób by tu na miejscu nadać mu odpowiednie przeznaczenie.

Hasło „Rugby” w przypadku marki jest dla wielu nieznaczącym słowem. Markę tę wprowadzono w celu uniknięcia opłat patentowych bowiem marka Durant zastrzeżona była dla ciężarówek przez anglików w Europie i u siebie. Z tego powodu na rynek europejski i australijski samochody Durant 60 sprzedawano jako Rugby L. pojazdy różniły się jedynie znaczkiem na obudowie chłodnicy, napisem bocznym na masce, tabliczką na nadwoziu i silniku. Zaznaczano jednak wyraźnie, że jest to produkt Durant Motor Co. W potocznym języku w Krakowie stosowano nazwę pierwotną – Durant.

Do Krakowa jak wspomniałem poprzednio oprócz Rugby i Durantów warszawski dealer dostarczył także samochody Federal. Firma widocznie dobrze się starała bo do dziś istnieje i jest na chodzie Federal – wóz bojowy - znajdujący się w Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach

Zdjęć tych aut za dużo nie ma, ale w swoich zbiorach mam kilka autobusów Rugby i Durant należących do innych niż KMKE (czyli dziś MPK w Krakowie) firmy, – najczęściej przewoźników prywatnych. Niestety są to zdjęcia samochodów rejestrowanych w Krakowie jeszcze z numerami próbnymi stąd ich chyba niemożliwa identyfikacja.

Nie ma dziś pełnej informacji o tych samochodach w Polsce, a na pewno było ich sporo. Co więcej, w dzisiejszych publikacjach nie wspomina się o wielu przedwojennych sprzedawcach, w tym o braciach Bergman, stąd moje zainteresowanie pokazanym na pana stronie dokumentem. Podobnie jest z Chevroletem. Mogę tylko przypuszczać, że to ten sam sprzedawca, który dostarczył w 1927 roku pierwsze autobusy do Krakowa.

Podsyłam Panu jeszcze kopie zdjęcia autobusu Rugby. Być może to jest ten albo taki sam jaki kursował do Brzeska.