Józef JAPA

Józef JAPA (1910 - 2006) Lekarz chorób wewnętrznych, hematolog, prof. zw. dr hab. med. Ur. 16 III 1910 w Jadownikach k. Brzeska (woj. krakowskie) w rodzinie Jana, rolnika, i Anny z d. Legutko. Po ukończeniu Państw. Gimnazjum Humanistycznego w Brzesku i uzyskaniu świadectwa dojrzałości, w 1928 r. rozpoczął studia na Wydz. Lekarskim UJ, zakończone dyplomem lekarza, który otrzymał 6 VI 1935.

Pracę zawodową rozpoczął jako student III roku w Zakładzie Bakteriologii UJ, pod kier. prof. Mariana Gieszczykiewicza, gdzie przygotował dwie pierwsze prace o charakterze doświadczalnym. Po studiach pracował przez kilka miesięcy na Oddz. Chorób Wewnętrznych Szpitala św. Łazarza w Krakowie, pod kier. prof. Aleksandra Oszackiego, a pod koniec 1935 r. przeniósł się do Lwowa i podjął pracę w Klinice Chorób Wewnętrznych Uniw. Lwow. pod kier. prof. Romana Renckiego. W 1937 r. uzyskał doktorat na podstawie dysertacji Białaczki a problem aleukemii. W l. 1937-1938 był sekretarzem Tow. Lekarskiego Lwowskiego, czego efektem był opublikowany Pamiętnik posiedzeń naukowych tow. Poza pracą w klinice i tow. lekarskim pracował w Stacji Dawców Krwi jako serolog (1937-1939).

Po wybuchu II wojny światowej zorganizował ochotniczą stację dawców krwi we Lwowie. W grudniu 1939 opuścił kraj i zgłosił się w Obozie Polskich Sił Zbrojnych we Francji, gdzie po kursie podchorążych sanitarnych w Combourgu i po kilkutygodniowym stażu w Hospital de la Pitie w Paryżu i w paryskiej Stacji Dawców Krwi, został ordynatorem szpitala wojskowego w Coetguidan. Po upadku Francji pracował jako lekarz wojskowy w Szkocji. W październiku 1940 został skierowany do pracy na Polskim Wydz. Lekarskim zorganizowanym przez prof. Antoniego Jurasza na Uniw. w Edynburgu, gdzie prowadził do 1946 r. wykłady i ćwiczenia z propedeutyki chorób wewnętrznych. Pracował również w Instytucie Genetyki i na Oddz. Wewnętrznym w Royal Infirmary w Edynburgu, gdzie przygotował trzy prace z hematologii, przyjęte później za podstawę nadania docentury.

W maju 1946 powrócił do Krakowa i od października podjął pracę w II Klinice Chorób Wewnętrznych UJ pod kier. prof. Tadeusza Tempki. W 1947 r. uzyskał habilitację na podstawie rozprawy Badania nad proliferacją komórek krwi w szpiku kostnym. W 1949 r. mianowany został konsultantem ds. organizacji Kliniki Chorób Wewnętrznych ŚAM. W styczniu 1950 otrzymał nominację na prof. nadzw. oraz na kier. I Kliniki Chorób Wewnętrznych; w 1957 r. uzyskał tytuł prof. zw.

Gruntowna i rozległa wiedza, poważny dorobek naukowy, doświadczenie lekarskie i umiejętności organizacyjne zdecydowały, że pełnił wiele odpowiedzialnych funkcji w macierzystej uczelni oraz w organizacjach służby zdrowia i instytucjach naukowych poza uczelnią. Był m.in.: pełnomocnikiem rektora ds. organizacji zespołu klinicznego w PSK nr 4 w Katowicach przy ul. Francuskiej, dziekanem Wydz. Lekarskiego, prorektorem ds. szkolenia podyplomowego. Mianowany przez ministra zdrowia specjalistą regionalnym w dziedzinie interny na tereny woj.: katowickiego, częstochowskiego i bielskiego, przewodniczył przez kilka lat zespołowi specjalistów. W l. 1973-1977 przez trzy kadencje przewodniczył Radzie Naukowej Instytutu Hematologii w Warszawie, w l. 1976-1979 był czł. Rady Naukowej Instytutu Reumatologicznego, a od 1978 r. - czł. Rady Naukowej Instytutu Onkologicznego. Aktywnie uczestniczył w życiu i działalności tow. naukowych, zarówno krajowych, jak i zagranicznych: czł. Tow. Lekarskiego Lwowskiego (sekr. 1936-1939), Pol. Tow. Hematologów i Transfuzjologów (przewodn. ZG 1976-1987), czł. Międzynarodowego Tow. Internistów (od 1950 r. ), organizator i pierwszy przewodn. oddz. katowickiego Pol. Tow. Internistów (1951). Od 1969 r. red. naczelny "Acta Haematol. Pol.".

Zainteresowania naukowo-badawcze J. koncentrowały się na badaniach nad proliferacją komórek krwi, badaniach z zakresu morfologii i rozwoju megakariocytów oraz zaburzeń hemopoezy w niedokrwistości Addisona-Biermera.

Był promotorem ok. 20 doktoratów, recenzował prace doktorskie i habilitacyjne, 13 współpracowników kliniki którą kierował, uzyskało tytuły doc. i prof., wyszkolił kilkudziesięciu specjalistów I i II st. z zakresu chorób wewnętrznych. Dorobek naukowy J. liczy ponad 100 artykułów, część z nich ukazała się w czasopismach zagranicznych. Uhonorowany m.in. Krzyżami Komandorskim, Oficerskim i Kawalerskim OOP, Odznaką "Za wzorową pracę w służbie zdrowia". Dn. 1 X 1980 przeszedł na emeryturę, ale do września 1983 pracował w niepełnym wymiarze godzin w klinice. W dn. 17 XI 1986 otrzymał tytuł dra honoris causa ŚAM. Zmarł 26 I 2006, pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Bibliografia: Fot. w zbiorach CDDMiF; - Kto jest kim w polskiej medycynie; - "Gaz. Wyb. Katowice" nr 25 (30 I 2006), s. 7, nr 26 (31 I 2006), s. 6, nr 27 (1 II 2006), s. 9 [nekrologi]; - Arch. Zakł. ŚAM w Katowicach: Akta osobowe, sygn. 428a/13.

W lutowym wydaniu "Kościół na Uszwicą" (Nr 58-59-60, XII 2006-II 2007) ukazał się artykuł ks. Adama Mrówki, pt. "Prof. Józef Japa (1910-2006)"