Rozmowa z Pawłem Taflińskim. Pielęgnacja drzew w kontekście zmiany ustawy o ochronie przyrody.

Pielęgnacja drzew w kontekście zmiany ustawy o ochronie przyrody
(rozmowa z Pawłem Taflińskim)

Muszę przyznać, że byłem mile zaskoczony, kiedy dowiedziałem się, że zajmuje się Pan pielęgnacją drzew. Arborysta w Stanach to odpowiedzialny i dobrze płatny zawód. Aby go wykonywać, należy permanentnie się dokształcać i co roku zdawać trudny egzamin w celu utrzymania licencji zawodowej. Poszperałem trochę po Internecie i okazało sie, że w Polsce istnieje i działa Federacja Arborystów Polskich. Czyżby był Pan przedstawicielem tego zawodu?

Arborysta w Polsce to wciąż niszowy zawód. Tak naprawdę nie ma egzaminów, które uprawniałyby do wykonywania tego zawodu. Konieczna jest natomiast kilkuletnia praktyka i doświadczenie. Ja wciąż jestem na początku mojej przygody z dendrologią, ale chciałbym, żeby i Brzesko dbało należycie o środowisko.

Porozmawiajmy więc o przycinaniu i wycinaniu drzew. Jakie są Pana obserwacje w tym temacie?

Ostatnio powszechnym stało się przycinanie korony drzew w przydomowych ogrodach. Jak wynika z mojej analizy, są tego dwa powody. Po pierwsze, często sadzimy drzewa przyniesione z lasów lub łąk. Szczególnie chętnie są sadzone brzozy (ze względu na dekoracyjną korę i zgrabny pokrój). Warto przypomnieć, że brzoza w kulturze wiejskiej postrzegana jest jako roślina zdrowotna.

Na brzeskich osiedlach drzewo to chyba na stałe zagościło na terenach zielonych. Niestety, pomija się fakt lub zapomina się o tym, że brzoza osiąga wysokość do 30 m. W konsekwencji młode, zdrowe drzewa pozbawia się wierzchołków, w celu ograniczenia ich wzrostu. W przypadku brzozy brodawkowatej (Betula pendula) jest to zabieg skuteczny, gdyż należy ona do drzew, które najtrudniej odbudowują koronę, a w praktyce jest to raczej niemożliwe.

Drugim powodem jest brak przemyślanych koncepcji, które przewidują rozmiar drzewa, jego pokrój i oddziaływanie na pozostałe podmioty; mam tu na myśli zacienienie mieszkań, kolizję z liniami elektrycznymi, zwisanie gałęzi nad chodnikiem.

To, co w praktyce wydaje się tak proste, z punktu widzenia prawa, a także przyrodniczego, jest niedopuszczalne. Cięcie drzew w sposób jak na zamieszczonych fotografiach jest po prostu zniszczeniem drzewa. Pogląd ten podziela ustawodawca, wprowadzając zmiany w bieżącym roku do Ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r.

,, 1a. ⁽⁸⁾ Zabiegi w obrębie korony drzewa na terenach zieleni lub zadrzewieniach mogą obejmować wyłącznie:

1) usuwanie gałęzi obumarłych, nadłamanych lub wchodzących w kolizje z obiektami budowlanymi lub urządzeniami technicznymi;

Zatem jedynymi zabiegami pielęgnacyjnymi dotyczącymi korony może być usuwanie posuszu, wyłamów i kształtowanie drzew zgodnie z pkt. 2 i 3.

Dlaczego taka zmiana?

Jak już wspomniałem, wiele gatunków drzew źle znosi cięcie i nie jest w stanie odbudować korony. Drzewa w takim stanie wypuszczają pędy z pąków śpiących tzw. wilków, które bynajmniej nie są dekoracją drzewa. Ponadto rany po cięciach są miejscem inicjacji wielu patogenów, które doprowadzają do próchnienia, a w konsekwencji znacznie ograniczają żywotność drzew. Błędem jest myślenie krótkoterminowe, przewidujące posadzenie drzewa na parę lat koło domu. Należy pamiętać, że są to organizmy długowieczne, osiągające pełny rozwój w wieku 50-80 lat (w zależności od gatunku). Wynika więc z tego, że ustawodawca miał na celu ochronę drzewostanu, a więc spełnił swoje zadanie.

Mówi o tym pkt. 1 art. 82., mianowicie można usuwać gałęzie kolidujące z obiektami budowlanymi (są nimi także przyłącza sieciowe do budynków). Musi to być jednak wykonane z zachowaniem zasad chirurgii drzew i zachowaniem statyki drzewa. Warto w takim przypadku poradzić się fachowca, gdyż burmistrz lub wójt może naliczyć kary pieniężne nie tylko za wycięcie drzewa bez zezwolenia, ale także za źle przeprowadzoną pielęgnację drzewa (tu: niewłaściwe lub bezzasadne przycięcie gałęzi). Dlatego tym bardziej każdą decyzję o posadzeniu drzewa należy dobrze przemyśleć. I być może warto zastąpić tak popularną brzozę brodawkowatą jej karłowatą odmianę 'Yaungii' lub niższą brzozą pożyteczną, a ją sadzić w parkach i na otwartych przestrzeniach.

- Ustawa o ochronie przyrody zabrania przycinania drzew powyżej 10 lat (odstępstwo, gdy kolidują z budynkami);

- Jeżeli zajdzie konieczność usunięcia drzewa, należy zwrócić się do właściwego wójta lub burmistrza z wnioskiem o wydanie zezwolenia na jego usunięcie.

Zupełnie innym tematem jest cięcie drzew owocowych. Ograniczmy się więc do pozostałych, które można ciąć pod warunkiem, że kolidują z budynkiem lub gdy chcemy utrzymać formowany kształt korony. Generalnie najlepszym okresem do cięcia korony jest czas spoczynku drzewa (I-II), gdyż wtedy nie traci soków. Ważnym jest także, aby zachować powierzchnię asymilacyjną drzewa. Odrębną kwestią jest cięcie drzew kwitnących na pędach zeszłorocznych (np. głogi); je przycinamy dopiero po kwitnieniu.

Wróćmy na lokalne podwórko. Na cmentarzu parafialnym w Brzesku rozpoczęła się wycinka drzew. Patrząc na sterczące “kikuty”, zastanawiam się, czy na tym poprzestaną, czy też będą wycinać dalej, do poziomu ziemi?

Przy okazji mam kolejne pytanie. Zauważyłem, że w Polsce bardzo często ścina się drzewa równo z ziemią i pozostawia pień, który potem powoli obumiera. Rzadko taki pień jest całkowicie "rozwiercany", aby przyspieszyć proces gnicia korzeni. Czy nie tak powinno się robić w przypadku wycinki drzew na cmentarzu parafialnym? Może powód, dlaczego tego nie robią, wynika z braku sprzętu do rozwiercania?

Drzewa będą usunięte do poziomu ziemi. Prawidłowo powinno się wykonać frezowanie, (czyli rozwiercenie pnia), ale ze względu dodatkowych kosztów rzadko się to robi. Z punktu widzenia fizjologicznego drzewo po ścięciu umiera, ale ze względów estetycznych i bezpieczeństwa (można utknąć) powinno się usuwać pniaki. Na takich karpinach chętnie gnieżdżą się także kolonie grzybów, które mogą przenosić się na zdrowe drzewa.

Dziękuję za rozmowę.

W razie jakichkolwiek wątpliwości, pytań, problemów związanych z pielęgnacją drzew służę pomocą. Zainteresowane osoby mogą kontaktować się ze mną pocztą elektroniczną pawel.taflinski@gmail.com