| W malowniczej okolicy, na prawym brzegu Dunajca w Sandeckiem, leży na uboczu w pośród wzgórz i lasów wieś Rożnów, do której przystęp najlepszy od miasteczka Czchowa, dwie mile odległego. Idąc od wsi w górę rzeki, grunt wznosi się coraz wyżej, następnie przechodzi dość nagle w grzbiet skalisty, około którego Dunajec robi zwrot, opływając z trzech stron to wyniosłe wzgórze, na którym sterczą ruiny zamku Rożnowa. Na pochyłości między wsią a ruinami temi, rozłożyły się dziś zabudowania dworskie, obok dawnych budowli, któremi się tu zajmujemy. Budowle Rożnowskie są ostatniemi pozostałościami miejsca silnie niegdyś obronnego, którego posady zajął dwór, a należą do zabytków bardzo cennych architektury fortecznej wieków średnich, po wynalezieniu prochu. Budowa niska pięciokątna z ogromnych ciosów stawiana, przy wstępie na podworzec w dole stojąca, dziś gorzelnią od swego niedawnego przeznaczenia zwana, jest bastionem sklepionem czyli Bulwardem jakie w końcu XV a początku XVI stólecia występują w historyi sztuki wojennej. Zastąpiły one miejsce barbakanów dawnych twierdz, a powstały równocześnie z wydoskonaleniem artyleryi działowej. Bulward w Rożnowie oszpecony zewnątrz do wysokiego stopnia, przez zamianę na gorzelnią — wewnątrz podzielony lichemi ścianami, zachował dotąd dla oka znawcy cały swój pierwotny typ; wspaniałe sklepienie jego z oknami dla ujścia dymu armat, jest ciekawem z powodu swój konstrukcyi, jak równie urządzenie strzelnic. Bulward łączy się murem dawnym i fossą z drugą częścią budowli Rożnowskich, użytych dziś za lamus i piwnice a leżących bliżej Dunajca.  Tu znaleźliśmy zabudowania bramy wiezdnej u mostu zwodzonego, a co najważniejsze, dobrze zachowaną poternę czyli korytarz do wycieczki wpadający w fossę. Wszelkie poszukiwania nasze co do historyi tych gmachów, były bezowocne - miejscowej tradycyi niema, herby tylko Leliwa na wspornikach Bulwardu umieszczone, nakazują odnieść jego budowę do czasu dziedzictwa Rożnowa w Tarnowskich rodzie; coby właśnie zgadzało się ze stylem epoki. Budowy te rozpoczęte może przez ojca, syn Hetman dokończył, gdyż brama wjezdna jest późniejszą w stylu. Dzisiejsze ruiny zamku górnego są bez znaczenia w archeologii lub sztuce, choć założony przez Piotra Rożna w końcu XIV wieku i był w posiadaniu Zawiszy Czarnego. Kościół śgo Wojciecha u stóp tego zamku erygowany dopiero w XVII wieku, parafia należeć miała do kościoła wsi Tropie.  Objaśnienie Tablic.
A. Widok jeometryczny od wschodu. B. Plan reszty dawnych budowli u poziomu fossy. a) bulward; b) korytarz doń prowadzący, może zbrojownia; c) ściek z podworza; d) kazamaty; e) poterna. C. Plan bulwardu u poziomu strzelnic. D. Przekrój poprzeczny tegoż E. Zewnętrzna strona sklepienia. F. Widok przodkowy bulwardu. G. Profil gzymsu okapowego. H. I. Rzeźby na wspornikach skrajnych. K. Plan sytuacyjny zamku i budowli dawnych. L. Plan dołu dzisiejszego lamusa. a) sień wiezdna; b) sionka dla pieszych; c) mieszkanie wrotnego; d) poterna. Ł. Przekrój poprzeczny lamusa: M. Facyata tegoż gmachu od podworca. N. Facyata gmachu poprzed bulwardem. źródło: Zabytki dawnego budownictwa w Krakowskiem. Zeszyt nr. II i III , Kraków 1866 r. Nadesłał: Mariusz Gałek 10 stycznia 2014 r.
Od admina:Beluarda rożnowska Beluarda to: 1. Wieża oblężnicza związana mocno z belek, ma sterczący z boku taran w kształcie baraniego łba, do niszczenia murów z wielką siłą. Na różnych piętrach stają łucznicy, oszczepnicy i rycerze. Całość ruchoma na kołach, pozwalających przesuwać ją wzdłuż murów. 2. W fortyfikacji pierwotnie obszerna baszta. W XVI wieku w fortyfikacjach o narysie bastionowym, niewielki, mało rozwinięty bastion.
Beluarda rożnowska z XVI w.; stan obecny
fot. Jerzy Strzelecki
2007 r.
Przykład takiej budowli – stosunkowo dobrze zachowanej - znajduje się w Rożnowie, gm. Gródek nad Dunajcem (przy drodze Rożnów - Tropie). Jest elementem nieukończonej twierdzy - jednej z pierwszych w Polsce warowni o nowożytnej fortyfikacji obronnej - wzniesionej z inicjatywy wybitnego teoretyka sztuki wojennej Jana Amora Tarnowskiego w I poł. XVI w.[1]. Jej budowę podjęto w związku ze wzrostem zagrożenia tureckiego po bitwie pod Mohaczem, miała być jedną z najnowocześniejszych fortyfikacji w ówczesnej Polsce (w zamierzeniu była to tzw. palazzo in fortezza), jednak po śmierci hetmana w 1561 r. prace przerwano. Do dnia dzisiejszego przetrwał wspomniany beluard oraz mur kurtynowy wraz z bramą wjazdową. źródło: wikipedia.pl |